Πώς οι Φωταράδες συναντούν τα Ραγκουτσάρια
Στην Κατερίνη οι Προδρομίτες – οι οποίοι παίρνουν το όνομά τους από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο που γιορτάζει στις 7 Ιανουαρίου- ξεκινούν το πρωί από την εκκλησία του χωριού και αφού πάρουν την ευλογία του παπά, συνεχίζουν τη βόλτα τους στις γύρω γειτονιές το τραγουδώντας προδρομίτικα τραγούδια.
Στη Χαλκιδική οι Φωταράδες φορούν τις παραδοσιακές φορεσιές τους και εκλέγουν το βασιλιά τους ο οποίος ανοίγει το χορό. Όλοι μαζί χορεύοντας πηγαίνουν στην εκκλησία του χωριού όπου ο βασιλιάς εγκαινιάζει τη νέα του θέση στην ομάδα, κάνοντας τρεις μετάνοιες μπροστά στην εικόνα του Αγίου Αθανασίου. Το τρελό γλέντι έρχεται όταν χορεύοντας γύρω απ'την πλατεία προσπαθούν να αποτρέψουν οποιονδήποτε προσπαθήσει να τους κλέψει ένα λουκάνικο που στήνεται σε έναν πάσαλο στην πλατεία του χωριού.
Στα Γαλάτιστα Χαλκιδικής στήνουν ομοιώματα Καμήλας με 6 άνδρες να κρύβονται από κάτω με κουδούνες χορεύοντας και τραγουδώντας!
Στη Δράμα, κυριαρχεί το έθιμο των «Αράπηδων». Νέοι ντύντονται με προβιές ζώων και με τις κουδούνες που έχουν οι στολές τους προσπαθούν να ξορκίσουν το κακό και να φέρουν ευγονία στην πόλη.
Στην Καβάλα, αναβιώνουν τα Σάγια ένα έθιμο που συνηθιζόταν στην Καππαδοκία. Το έθιμο περιλαμβάνει χορό και τραγούδι υπό τη μορφή τελετουργικής πράξης με αναμμένες πυρές και με απώτερο σκοπό την ευημερία.
Στην Καστοριά τα Ραγκουτσάρια έχουν την τιμητική τους! Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά έθιμα στην Ελλάδα την περίοδο των Θεοφανείων. Μια γιορτή με τη μορφή καρναβαλιού που ξεκινά την Πρωτοχρονιά και κορυφώνεται το τριήμερο των Φώτων. Φορώντας εντυπωσιακές στολές και ζωηρά χρώματα οι κάτοικοι χορεύουν και τραγουδάνε ζητώντας μάλιστα και «χαρτζιλίκι» από τους γύρω κατοίκους ως ανταμοιβή για να ξορκίσουν το κακό.
Στην Ερμιόνη τηρείται με ευλάβεια το έθιμο των Βουτηχτάδων. Συγκεκριμένα, εδώ τα αγόρια που πρόκειται να παρουσιαστούν την ερχόμενη χρονιά στο στρατό φορούν παραδοσιακές ναυτικές στολές και τραγουδούν το «γιάλα- γιάλα», ένα από τα πιο γνωστά παραδοσιακά τραγούδια της Αργολίδας.
Στη Λευκάδα μαζί με τον καθιερωμένο σταυρό που ρίχνει ο ιερέας στη θάλασσα με σκοπό να τον πιάσει ο ευλογημένος της χρονιάς, ρίχνει και πορτοκάλια δεμένα μεταξύ τους με σκοινί. Ύστερα οι πιστοί παίρνουν τα πορτοκάλια σπίτι τους και τα κρεμάνε στα εικονισμάτα για ευλογία.
Στα Δωδεκάνησα κυρίως στη Σύμη και την Κάλυμνο, όσοι τολμηροί βουτήξουν στη θάλασσα για να πιάσουν το Σταυρό, έχουν ως στόχο τους να κρατήσουν όσο περισσότερο μπορούν την αναπνοή τους για να μείνουν όσο το δυνατόν πιο πολύ κάτω από το κρύο νερό.
Στη Λέσβο, την ώρα που πέφτουν στη θάλασσα οι βουτηχτάδες για να πιάσουν τον Σταυρό οι γυναίκες παίρνουν νερό με μια νεροκολοκύθα. Στη συνέχεια με αυτό το νερό καθαρίζουν τα εικονίσματα.
Κοινό σημείο: Τραγούδι και χορός. Άρα όπου κι αν βρεθείς το μόνο σίγουρο είναι ότι θα περάσεις καλά. Άντε και του χρόνου!`
Τα κάλαντα των Θεοφανείων (Φώτων) είναι ένα πανελλαδικό έθιμο. Εκτός, όμως, από τα γνωστά σε όλους μας κάλαντα των Θεοφανείων, υπάρχουν παραλλαγές τους, που συναντάμε σε διάφορα σημεία της Ελλάδας. Διαβάστε άλλες πέντε παραλλαγές των καλάντων των Φώτων.
Κάλαντα των Φώτων (παραλλαγή Ι)
Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός,η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό,
κάθετ' η κυρά μας η Παναγιά.
Όργανο βαστάει, κερί κρατεί,
και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.
Αϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή,
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν' ανεβώ επάνω στον ουρανό,
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.
Κάλαντα των Φώτων (παραλλαγή ΙΙ)
Σήμερα τα Φώτα και φωτισμός,και χαρά μεγάλη στον αφέντη μας.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό,
είναι η Μαρία η Δέσποινα.
Με τα θυμιατήρια στα δάχτυλα,
και τον ’γιο Γιάννη παρακαλεί.
’γιε μου Γιάννη και Πρόδρομε,
δύνασαι βαφτίσεις Θεού παιδί,
και να παραδώσεις Χριστού ψυχή.
Δύναμαι και θέλω και προσκυνώ,
και τον Κύριό μου παρακαλώ.
Αύριο θ' ανέβω στους ουρανούς
να καταπατήσω τα είδωλα.
Κάλαντα των Φώτων (παραλλαγή ΙΙΙ)
Σήμερα είναι τα Φώτα και οι Φωτεινέςκαι χαρές μεγάλες τ' αφέντη μας.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθεται η κυρά μας η Παναγιά.
Κάθεται η κυρά μας η Παναγιά,
με τα θυμιατήρια στα δάχτυλα.
Με τα θυμιατήρια στα δάχτυλα,
σπάργα - σπαργανίζει Θεού παιδί.
Του αφέντη Αϊ Γιάννη παρακαλεί,
για να ρίξει δρόσο στη γη, στη γη.
Για να ρίξει δρόσο στη γη, στη γη,
ν' αγιαστούνε οι βρύσες και τα νερά.
Ν' αγιαστούνε οι βρύσες και τα νερά,
ν' αγιαστεί κι ο αφέντης με την κυρά.
Καλή μέρα καλησπέρα, καλή σου μέρα αφέντη.
Πέντε κρατάνε τ' άλογο και δέκα την ασκάλα,
και δεκαοχτώ παρακαλούν βρ' αφέντη μ' καβαλίκα.
Καβαλικεύεις χαίρεσαι, πεζεύεις καμαρώνεις,
κι όπου πατήσει τ' άλογο πηγάδια φανερώνει,
πηγάδια πετροπήγαδα, κι αυλές μαρμαρωμένες.
Πολλά είπαμε του αφέντη μας, ας πούμε και στην κυρά μας.
Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά γαϊτανοφρύδα,
κυρά μου τα παιδάκια σου, τα μοσχομυρισμένα,
η Παναγιά σού τα 'δωσε κι ο Θεός να στα χαρίσει.
Να κάνεις γάμους και χαρές, ξεφάντωσες μεγάλες,
να στήσεις κι άσπρο φλάμπουρο στη μέση στην αυλή σου,
να χαίρονται οι φίλοι σου, να σκάζουν οι εχτροί σου.
Κάλαντα των Φώτων (Παραλλαγή IV)
Σήμερα τα Φώτα και φωτισμοί,και χαρές μεγάλες και αγιασμοί.
Σήμερα βαπτίζεται ο Χριστός,
εις τον Ιορδάνη τον ποταμό.
Σήμερα κι όλα τ' άστρα φωτίζονται,
κ' όλα τα νερά καθαρίζονται.
Κάλαντα των Φώτων Κάσου
Δεν είναι τούτη η γιορτή ωσάν την περασμένη,μόνον η μέρα η φρικτή η δοξολογημένη,
που οι παπάδες πορπατούν με το σταυρό στο χέρι,
και μπαίνουν μες τα σπήλαια και λεν τον Ιορδάνη.
Βοήθεια να έχετε τον Μέγαν Ιωάννη.
Κάτου στα Γεροσόλυμα και στου Χριστού τον τάφον,
εκεί δένδρον εν ύπηρχε, δένδρον εξεφυτρώθη,
στη μέση κάθετ' ο Χριστός, στην άκρα η Παναγία,
και τα περικλωνάρια του Αγγέλοι κι Αρχαγγέλοι.
Κάλαντα των Φώτων Κεφαλλονιάς
Μικρός μικρός στη Βηθλεέμ σπηλαίω εντός ετέθη,και τώρα άνδρας τέλειος στον Ιορδάνη τρέχει,
με ένα καμηλόδερμα ήτανε τυλιγμένος,
και με τη ζώνη του Χριστού ήταν περιζωσμένος.
Εκοίταξα στον ουρανό κι είδα σταυρό στη μέση,
κι απ' όλα τα ονόματα <όνομα> μου αρέσει,
και πάλι ματακοίταξα κι είδα ένα δυο στεφάνια,
και με το καλονύχτισμα καλά σας Θεοφάνια.
Κάλαντα των Φώτων Πόντου
Από της ερήμου ο Πρόδρομος ήλθε να βαπτίσει τον Κυριόν.Βέβαιον Βασιλέα εβάπτισε, Υιόν και Θεόν ομολόγησε.
Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε, τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε.
Δόξα εν υψιστοίς εκρούγαζαν, Κύριον και Θεόν ομολόγησαν.
Έλεγεν ο κόσμος τον κύριον να αναγέννηση τον άνθρωπον.
Ζήτησον και σώσον το πρόβατον, το απωλωλός ω θεάνθρωπε.
Ήλθε κηρυττόμενον έβλεπε, απορών εφάνη ο Πρόδρομος.
Θες μοι την παλάμην σου Πρόδρομε, βάπτισον ευθύς τον Δεσπότην σου.
Ιορδάνη ρεύσε τα νάματα, ιν ανασκίρτησή τα ύδατα.
Κεφαλάς δρακόντων σενέθλασε, των κακοφρονούντων ο Κύριος.
Λέγουσιν οι ’γγελοι σήμερον Χριστός τον κόσμον ερώτησε.
Μέγα και φρικτόν το μυστήριον δούλος τον δεσπότη εβάπτισε.
Νους ο Ιωάννης ο Πρόδρομος μέγας, να βαπτίση τον Κύριο.
Ξένος ο προφήτης ο Πρόδρομος μέγας, γα βάπτιση τον Κύριο.
Όλον τον Αδάμ ανεκάλεσε ο των όλων κτίστης και Κύριος.
Παναγία, Δέσποινα του παντός, σώσον τους εις Σε προσκυνούντας νυν.
Ρείθρα Ιορδάνη, αγάλλεσθε την πορείαν άλλως λαμβάνετε.
Σήμερον ο κτίστης δεδόξαστα δι' αυτό το μέγα μυστήριον.
Τρεις γαρ υποστάσεις εγνώκαμεν Πατρός και Υιού και του Πνεύματος.
Υπό Αρχαγγέλων υμνούμενον, υπό Σεραφείμ δοξαζόμενον.
Ως γαρ τοις εν σκότει επέλαμψε όταν ο Χριστός εβαπτίζετο.
Χαίροντες και χείρας προσάγοντες και λαμπρών ο ανήγυριν άγογτες.
Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών, δέξασθε λουτήρα βαπτίσματος.
Ο Θεός των όλων και Κύριος ζωή σας υγείαν και χαίρεσθε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου