Στο Βασιλικό Τάφο των Αιγών βρίσκονται τα οστά του Φιλίππου Β'

ΝΕΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ

Η απόδειξη έρχεται και από τις θετικές επιστήμες, επιβεβαιώνοντας τις αρχικές εκτιμήσεις του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου ότι ο «ένοικος» του κυρίως θαλάμου του τάφου ΙΙ της Βεργίνας δεν είναι άλλος από τον Φίλιππο Β΄.
Τα νέα επιστημονικά δεδομένα, που ήρθαν προς επίρρωσιν της αρχικής υπόθεσης, παρουσιάστηκαν στη χτεσινή εκδήλωση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
Στην κατάμεστη αίθουσα του μουσείου τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας της πανεπιστημιακής ανασκαφής της Βεργίνας, ο ανθρωπολόγος – ανατόμος Θεόδωρος Αντίκας, ο διευθυντής Ερευνών και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας του «Δημόκριτου», Γιάννης Μανιάτης, και ο αρχαιολόγος Δημοσθένης Κεχαγιάς παρουσίασαν τα αποτελέσματα της τετραετούς της έρευνας.
Τάφος ΙΙ
Οι επιστημονικές μέθοδοι που αξιοποίησε στην έρευνά του ο κ. Αντίκας ήταν αξονικές τομογραφίες, SEM, φθορισμομετρία ακτίνων Χ. Αυτές καθιέρωσαν με μεγαλύτερη ακρίβεια την ηλικία του άνδρα του κυρίως θαλάμου του τάφου ΙΙ στη Βεργίνα (41-49 ετών) και της γυναίκας του προθαλάμου του ίδιου τάφου (30-34 ετών). Η ηλικία από μόνη της απέκλεισε τις άλλες συζύγους του Φιλίππου (η Κλεοπάτρα ήταν 18 – 19 χρονών, η Μήδα ήταν 23 – 25 κ.ο.κ.), ενώ η ύπαρξη των όπλων στον προθάλαμα δέιχνουν την πριγκιποπούλα από τη Σκυθία, κόρη του βασιλιά Αθέα. Η νεκρή, μάλιστα, έχει ένα σοβαρότατο κάταγμα, το οποίο και της προκαλούσε χωλότητα.
Εξού και η βραχύτερη - σε σχέση με τη δεξιά - αριστερή κνημίδα που βρέθηκε στον προθάλαμο και αρχικά είχε υποτεθεί εσφαλμένα ότι ανήκει στον ίδιο τον Φίλιππο. Οπως εξήγησε ο κ. Αντίκας, ο τραυματισμός που έφερε ο Φίλιππος και τον έκανε να κουτσαίνει, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, δεν ήταν τέτοιος που να χρειάζεται διαφορετικού μήκους κνημίδα. Ο ίδιος, μάλιστα, ξεκαθάρισε, ότι το ένα τέταρτο των γυναικών από τη Σκυθία ίππευαν, ήταν πολεμίστριες δίπλα στους άνδρες τους και χρησιμοποιούσαν αντίστοιχα όπλα με αυτούς. Δε θα πρέπει να μας παραξενεύουν, λοιπόν, τα όπλα της πριγκίπισσας από τη Σκυθία. Οι κνημίδες, ο γωρυτός, οι 74 αιχμές βελών, οι 3 αιχμές δοράτων είναι τα τυπικά όπλα των αμαζόνων ιπποτοξοτριών από τη Σκυθία.
Ο Φίλιππος έπασχε από χρόνια πλευρίτιδα και οστεόφυτα, πιθανότατα εξαιτίας της έντονης ιππικής του δραστηριότητας και ιγμορίτιδα εξαιτίας τραυματισμού του. Στα οστά ακόμη βρέθηκαν ίχνη χρυσού, πιθανότατα από το χρυσό στεφάνι.

Τάφος Ι και ΙΙΙ

Τέλος σε κάθε υπόθεση περί Φιλίππου, Ευριδίκης και του παιδιού τους στον τάφο Ι δόθηκε από τις εν λόγω έρευνες, σύμφωνα με τον κ. Αντίκα, καθώς τα πρόσφατα στοιχεία έδειξαν ότι υπάρχουν τουλάχιστον εφτά άτομα εκεί. Πιθανότατα δε τα οστά του άνδρα να ανήκουν σε τυμβωρύχο. «Σαν να μην έφτανε αυτό έχουμε και κατάλοιπα ζώων από αυτόν τον τάφο, ορισμένα έχουν και ίχνη από μαχαίρι, σφαγή θυσιαστική», προσθέτει ο κ. Αντίκας.

Στην εξέταση DNA βρίσκεται η μόνη επιστημονική απάντηση που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση για τον επιστήμονα, ο οποίος και εξέφρασε την ελπίδα το υπουργείο Πολιτισμού να εγκρίνει το αίτημα για την εξέταση. «Η σύγκριση του γενετικού υλικού του άνδρα του τάφου ΙΙ και του ''Πρίγκιπα'', του Αλέξανδρου Δ΄, του διαδόχου, θα έδειχνε αν πρόκειται για παππού και εγγονό. Το DNA δε λέει ποτέ ψέματα», κατέληξε.


Δυσεύρετος χουντίτης από την... Κοζάνη;

Στοιχεία εκπληκτικά προκύπτουν και από το περίεργο υλικό που βρέθηκε μέσα στη χρυσή λάρνακα του τάφου ΙΙ, ακόμη και κολλημένο πάνω στα οστά, σε πολλές περιπτώσεις, και στο οποίο κανείς δεν είχε δώσει σημασία για 37 ολόκληρα χρόνια. Οπως εξήγησε ο δρ Γιάννης Μανιάτης, διευθυντής Ερευνών και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Αρχαιομετρίας στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», πρόκειται για ένα σύνθετο πολυστρωματικό υλικό με χρώματα εναλασσόμενα, λευκό, πορφυρό και μπεζ.
Μεγαλύτερη έκπληξη προκάλεσε στους επιστήμονες η σύσταση του υλικού, η οποία περιλαμβάνει χουντίτη. Πρόκειται για το λαμπρότερο λευκό και είναι δυσεύρετο», εξήγησε ο κ. Μανιάτης. Ηταν άγνωστο στην Ελλάδα της κλασικής εποχής, ενώ χρησιμοποιούνταν παλαιότερα στην Αίγυπτο στην κατασκευή νεκρικών μασκών για τις μούμιες.
Ορφικά και καρτονάζ
Ενδιαφέρον είχε η ανακάλυψη ότι υπάρχουν σήμερα λατομεία χουντίτη κοντά στην Κοζάνη, αν και οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σε θέση να πουν από πού ακριβώς προήλθε το αρχαίο υλικό. Στο μπεζ στρώμα η ανάλυση της σύσταση έδειξε ύπαρξη άργιλου και ρετσινιού καθώς και κεριού μέλισσας, ενώ η εξωτερική πλευρά σαφέστατα παραπέμπει, σύμφωνα με τον επιστήμονα, σε ύφασμα χρωματισμένο με προφύρα. Η ισχυρότερη υπόθεση εργασίας για τον κ. Μανιάτη είναι ότι αυτό το υλικό είναι μάσκα, είτε νεκρική είτε μάσκα που χρησιμοποιούσε ο νεκρός όσο ήταν εν ζωή. Ο Φίλιππος Β' ήταν εκτός από βασιλιάς και αρχιερέας στα Ορφικά Μυστήρια. Η τεχνική του καρτονάζ που χρησιμοποιούνταν στις νεκρικές μάσκες από την Αίγυπτο φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε και σε αυτήν την περίπτωση.

Ιχνη και αποτυπώματα

Πάνω από 30 θραύσματα οστών στη χρυσή λάρνακα έφεραν ίχνη πορφύρας, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Δημοσθένη Κεχαγιά. Σε τμήμα κνήμης, μάλιστα, διασώθηκε η δομή του υφάσματος που περιτύλιγε τα οστά, αν και το καθεαυτό ύφασμα είχε διαλυθεί. Ο ίδιος επισημαίνει ότι είναι δυνατόν να διασωθούν αποτυπώματα υφάσματος πάνω σε καμένα οστά, καθώς και ίχνη του υφάσματος, κάτι που συνέβη και σε αυτήν την περίπτωση. Ετσι εξηγείται και το βαθυκόκκινο χρώμα στον πυθμένα της λάρνακας αλλά και πάνω σε ορισμένα οστά.

Ερωτήματα για μελλοντικές έρευνες

Είναι πολλές και ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες που μπορούμε να πάρουμε σε σχέση με τη θέση των νεκρών στην κοινωνία αλλά την κατανόηση των ταφικών εθίμων στη Μακεδονία. Εκτός από την εξέταση γενετικού υλικού, πολλά θα προσφέρουν και οι ιστοτοπικές αναλύσεις για τις διατροφικές συνήθειες των νεκρών, καθώς και οι εξετάσεις με άνθρακα 1 για σειριακή χρονολόγηση στην ταφή.