Μύθοι και αλήθειες για τις βιταμίνες

Αν και έχουν δημοσιευθεί αμέτρητα ερευνητικά άρθρα σχετικά με τη σημαντικότητα των βιταμινών και σχεδόν ο καθένας από εμάς έχει καταναλώσει κάποιες βιταμίνες κατά τη διάρκεια της ζωής του, εξακολουθούν να υπάρχουν κάποια αμφιλεγόμενα θέματα σχετικά με τη χρησιμότητα τους. Με σκοπό να δώσουμε φως στην αλήθεια, θα διερευνήσουμε μερικούς μύθους και αλήθειες για τις βιταμίνες, έτσι ώστε ο καθένας από εμάς να μπορεί να λαμβάνει σωστές αποφάσεις για το θέμα της προσωπικής υγείας.

Μύθος 1ος – Παίρνουμε όλες τις αναγκαίες βιταμίνες που χρειαζόμαστε από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε.

Διακόσια χρόνια πριν ίσως και να ήταν δυνατόν να εφοδιάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός με όλες τις βιταμίνες, τα μέταλλα και θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται από το φαγητό χωρίς την ανάγκη επιπλέον συμπληρωμάτων. Ωστόσο με τη χρήση των χημικών ουσιών και τις σύγχρονες γεωργικές πρακτικές, η λήψη πλήρης και «καθαρής» διατροφής από τα τρόφιμα γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Τα χωράφια γίνονται ολοένα και πιο τοξικά λόγω της παρουσίας χημικών ουσιών τα οποία χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της ανάπτυξης και παραγωγής τροφίμων. Με τη σειρά τους, οι καλλιέργειες σε αυτά τα εδάφη απορροφούν αυτές τις τοξικές ουσίες. Για παράδειγμα, τα φρούτα και τα δημητριακά μπορούν και απορροφούν τον μόλυβδο, ενώ το μαρούλι, το καλαμπόκι και το σιτάρι απορροφούν τα φυτοφάρμακα και το κάδμιο, βάζοντας τις προμήθειες των τροφίμων σε υψηλό κίνδυνο. Επίσης η συνεχής χρήση του ίδιου εδάφους εξαντλεί και σκοτώνει εκείνα τα ωφέλιμα μικρόβια και ανόργανα συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για την υγεία του ανθρώπινου οργανισμού.

Μύθος 2ος – Όσες περισσότερες βιταμίνες παίρνεις, τόσο πιο υγιής θα είσαι.

Λόγω μίας έντονης παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ έχουμε την πεποίθηση ότι μεγάλες δόσεις βιταμινών είναι απαραίτητες για την υγεία. Ώστόσο, έρευνες έχουν δείξει ακριβώς το αντίθετο. Δεδομένου, ότι τα περισσότερα συμπληρώματα είναι κολλοειδή (δηλαδή περιέχουν μικροσκοπικά σωματίδια μιας χημικής ουσίας), συνθετικά και περιέχουν ανόργανα στοιχεία, συνδετικά και πληρωτικά, τα περισσότερα από τα οφέλη για την υγεία χάνονται ή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σωστά. Οι περισσότερες συνθετικές βιταμίνες έρχονται σε διάφορες μορφές όπως: σκόνη, χάπια και κάψουλες. Τα συνδετικά και πληρωτικά υλικά, όπως το όξινο φωσφορικό ασβέστιο και η μικροκρυσταλλική κυτταρίνη που χρησιμοποιείται σε πολλά συμπληρώματα διατροφής του εμπορίου, δεν μπορούν να απορροφηθούν από τον οργανισμό όπως και τα θρεπτικά συστατικά που περιλαμβάνουν και αποθηκεύονται στα ενδο αλλά και εξωκυτταρικά διαστήματα. Ως αποτέλεσμα, ο οργανισμός δεν τα αναγνωρίζει ως ευεργετικά συστατικά αλλά ως ξένους εισβολείς κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αυτόματη τοξικότητα και διάφορα προβλήματα υγείας.
Όπως για παράδειγμα – η βιταμίνη Α όπως υπάρχει στη φύση αναφέρεται ως ρετινόλη και καροτένιο. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε καροτενοειδή που γίνονται βιταμίνη Α μέσα στον οργανισμό δεν προκαλούν τοξικότητα. Ωστόσο, πάρα πολύ μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α από συμπληρώματα  μπορέι να βλάψει τα οστά και να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε τοξικότητα του οργανισμού.

Μύθος 3^ος – Εάν καταναλώνετε πολλές βιταμίνες, μπορείτε να τρώτε ότι θέλετε.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι βιταμίνες μπορούν να αντικαταστήσουν ολόκληρα γεύματα ή συγκεκριμένα τρόφιμα οπότε καταναλώνουν καθημερινά κοκτέιλ βιταμινών και δεν ανησυχούν για την κατανάλωση θρεπτικών τροφών. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Οι βιταμίνες δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς την ενέργεια που παράγεται από σύνθετους υδατάνθρακες, υγιεινά λίπη και άπαχες πηγές πρωτεϊνης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως πρέπει να καταναλώνουμε μία ποικιλία τροφών που παρέχουν ενέργεια αλλά και βιταμίνες φυσικά. Εάν υπάρχουν ελλείψεις, επιπλέον συμπληρώματα στη σωστή μορφή και ο συνδυασμός αυτών με τα αναγκαία τρόφιμα μπορεί να αντισταθμίσει τις συγκεκριμένες ελλείψεις.

Μύθος 4^ος – Όλες οι βιταμίνες απορροφώνται ισάξια ανεξάρτητα από το πότε καταναλώθηκαν και με ποιον συνδυασμό.

Ο τύπος της βιταμίνης και η πηγή της είναι ζωτικής σημασίας για το πως θα απορροφηθεί έπειτα από τον οργανισμό. Πολλές βιταμίνες σε μορφή χαπιών δεν απορροφώνται σωστά λόγω των μεταποιημένων και συμπιεσμένων θρεπτικών συστατικών. Ερευνητές και επιστήμονες πιστεύουν πως μόνο το 15 τοις εκατό των θρεπτικών συστατικών που βρίσκονται στις βιταμίνες με τη μορφή χαπιών απορροφώνται από τον οργανισμό σε αντίθεση με τις βιταμίνες σε υγρή μορφή που φτάνουν έως και το 98%. Είναι σημαντικό ότι οι βιταμίνες και ανόργανα συστατικά πρέπει να καταναλώνονται μαζί καθώς οι βιταμίνες δεν μπορούν να εκπληρώσουν το ρόλο τους στον κυταρρικό μεταβολισμό χωρίς μέταλλα. Τα ιχνοστοιχεία χρησιμεύουν ως καταλύτες για βιταμίνες εντός του κυττάρου.
Κατά γενικό κανόνα, οι βιταμίνες είναι καλύτερα να λαμβάνονται με τα γεύματα, δεδομένου ότι οι περισσότερες βιταμίνες και ανόργανα συστατικά προέρχονται από την τροφή μας και συνήθως θα απορροφηθούν καλύτερα με τη συνοδεία πραγματικής τροφής.
Για παράδειγμα – η βιταμίνη Β είναι καλύτερα να καταναλώνεται με τα γεύματα καθώς μπορεί να ζαλίσει εάν ληφθεί με άδειο στομάχι. Από την άλλη πλευρά, ιδιαίτερα συμπληρώματα ασβεστίου όπως το ανθρακικό ασβέστιο είναι καλύτερο να λαμβάνονται αμέσως μετά από ένα γεύμα και όλα τα συμπληρώματα σιδήρου πρέπει πάντα να λαμβάνονται με άδειο στομάχι.  Βιταμίνες – λιποδιαλύτες όπως οι βιταμίνες A, D, E και K απαιτούν λίπη μέσα στον οργανισμό για τη σωστή απορρόφηση και πολλές βιταμίνες απαιτούν κάποια πρωτεϊνη για να χωνευτούν και να χρησιμοποιηθούν σωστά.

Μύθος 5ος – Κάθε προϊόν βιταμίνης είναι καλό για τον οργανισμό.

Δεν δημιουργούνται όλα τα συμπληρώματα βιταμινών με τον ίδιο τρόπο. Για αρκετές δεκαετίες, ο κλάδος της υγείας προωθεί χιλιάδες διάφορες μάρκες βιταμινών παγκοσμίως. Ωστόσο, πολλά συμπληρώματα βιταμινών περιέχουν παράγωγα του πετρελαίου ή/ και υδρογονωμένα σάκχαρα. Παρόλο που συχνά επισημαίνονται ως “φυσικά”, οι περισσότερες μη εδώδιμες βιταμίνες είναι απομονωμένες ουσίες και κρυσταλλικές στη δομή. Οι βιταμίνες που βρίσκονται στα τρόφιμα δεν είναι κρυσταλλικές και ποτέ απομονωμένες.

Μύθος 6ος – Οι συνθετικές βιταμίνες είναι εξίσου αποτελεσματικές με τις φυσικές βιταμίνες.

Αυτό δεν ισχύει. Για να το θέσουμε απλά – οι φυσικές βιταμίνες δεν μπορούν να εφευρεθούν. Το γεγονός ότι μερικά φάρμακα είναι παράμοια χημικά με τη βιταμίνη D που βρίσκουμε στα φαγητά, δεν τα κάνει αληθινές βιταμίνες. Είναι πολύ σημαντικό πάντα να διαβάζουμε τις ετικέτες όλων των συμπληρωμάτων για να εξακριβώνουμε εάν τα προϊόντα είναι πραγματικά 100% φυσικά. Αν έστω και ένα συνθετικό υποκατάστατο βιταμίνης εισαχθεί τότε ολόκληρο το προϊόν δεν θα αποτελεί πλέον αληθινό και φυσικό φαγητό. Η καλύτερη πηγή βιταμινών προέρχεται από πιστοποιημένα βιολογικά τρόφιμα που καλλιεργούνται σε γόνιμο έδαφος, πραγματικά συμπληρώματα διατροφής  τα οποία περιέχουν το σωστό συνδυασμό θρεπτικών συστατικών για να κάνουν τις βιταμίνες αποτελεσματικές.

 Μύθος 7^ος – Έφαγα πορτοκάλια όταν ήμουν άρρωστος για να πάρω αρκετή βιταμίνη C

Πόση βιταμίνη C βρίσκεται σε ένα πορτοκάλι ή σε ένα ρόδι; Για να είμαστε ακριβείς, σε ένα πορτοκάλι βρίσκονται γύρω στα 45mg βιταμίνης C. Πληροφοριακά, μία ταμπλέτα Βιταμίνης C περιέχει 1000mg, οπότε οι υπολογισμοί μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως αυτό ισούται με 22 πορτοκάλια. Οπότε κυρίως σε περιόδους που νιώθουμε πως μπορεί και να κρυώσουμε είναι καλό και συνετό να λαμβάνουμε και βιταμίνες ως συμπληρώματα για έξτρα δύναμη στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Το ίδιο ισχύει και με τη διατροφική ανάλυση ενός ροδιού.

Διατροφική ανάλυση ανά ρόδι (περίπου 280g)*
Ενέργεια	234kcal
Πρωτεΐνες	4,71g
Λιπαρά	3,3g
Υδατάνθρακες	52,73g
Φυτικές ίνες	11,3g
Ασβέστιο	28mg
Σίδηρος	0,85mg
Μαγνήσιο	34mg
Φώσφορος	102mg
Κάλιο	666mg
Νάτριο	8mg
Ψευδάργυρος	0,99mg
Χαλκός	0,446mg
Σελήνιο	1,4mcg
Βιταμίνη C	23mg
Νιασίνη (Β3)	0,826mg
Φυλλικό οξύ	107mcg
Βιταμίνη Ε	1,6mg
Βιταμίνη Κ	46,2mcg
* Πηγή: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 21 (2008)