Πλήρης οδηγός θρέψης για το ελληνικό χωράφι

 

Η χημική λίπανση στις συµβατικές καλλιέργειες συµβάλλει στην ανάπτυξη των φυτών και την ποιοτική και ποσοτική βελτίωση των αποδόσεών τους, καθώς και στη διατήρηση της γονιµότητας του εδάφους.

Για να επιτευχθεί ο στόχος της ορθής λίπανσης από τον παραγωγό, είναι κρίσιμες παράμετροι η επιλογή του κατάλληλου για το έδαφος και την καλλιέργεια λιπάσματος αλλά και ο έλεγχος των ποσοτήτων που προστίθενται κάθε φορά, καθώς και ο τρόπος και ο χρόνος εφαρµογής τους.Για τη µεγιστοποίηση των αποτελεσµάτων στις εµπορικές καλλιέργειες είναι απαραίτητος ο σχεδιασµός της φυτοθρεπτικής διαχείρισης, κατόπιν εργαστηριακών αναλύσεων, από ειδικό στη θρέψη των φυτών που θα λάβει υπόψη του και κάποιες άλλες παραµέτρους. Παρακάτω δίνονται οδηγίες λίπανσης των κυριοτέρων καλλιεργειών που αφορούν συνήθεις καταστάσεις. Έτσι οι ποσότητες λιπασµάτων που συστήνονται θα πρέπει να προσαρµόζονται ανάλογα.
Σιτάρι - Κριθάρι
Τα σιτάρια και το κριθάρι απαιτούν ισχυρή αζωτούχα λίπανση και κατά δεύτερο λόγο φωσφορική. Στα ελληνικά εδάφη οι ανάγκες των σιτηρών για προσθήκη καλίου είναι περιορισµένες. Γενικά οι ανάγκες θρεπτικών στοιχείων σε κιλά ανά στρέµµα για τα σιτηρά είναι άζωτο (Ν) 8-16, φωσφόρος (Ρ2Ο5) 4-8 και κάλιο (Κ2Ο) 0-4. Στη βασική λίπανση προστίθενται ο φωσφόρος, το κάλιο και µέχρι 5 κιλά αζώτου. Το υπόλοιπο άζωτο προστίθεται ως επιφανειακή λίπανση σε δύο δόσεις. Σε όξινα σταροχώραφα, όπως σε αρκετά της Δυτικής Θεσσαλίας, της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας να προτιµώνται οι ασβεστούχες, αλκαλικές µορφές λιπασµάτων. 
Εσπεριδοειδή
Σε δένδρα κανονικής καρποφορίας (παραγωγή 100 κιλά καρπών περίπου) αμμωνιακή μορφή σε ασβεστούχα εδάφη 3,0-3,5 κιλά/δένδρο και νιτρική μορφή σε όξινα εδάφη 3,0 κιλά/δένδρο. Τα λιπάσματα πρέπει να δίνονται την κατάλληλη εποχή, τα 2/3 της ποσότητας στο τέλος του χειμώνα με την προσθήκη θειικής και ασβεστούχου νιτρικής αμμωνίας και το 1/3 μετά το δέσιμο των καρπών με την προσθήκη νιτρικής αμμωνίας
Ελιά
Για τη λιπαντική αγωγή σύγχρονων καλλιεργειών ελιάς πυκνής και υπερπυκνής φύτευσης δεν υπάρχουν ακόµη επαρκή πειραµατικά δηµοσιευµένα στοιχεία. Αντίθετα για την παραδοσιακή καλλιέργεια της ελιάς οι ανάγκες σε λιπαντικά στοιχεία ανά µέσης κόµης ελαιόδενδρο έχουν επαρκώς µελετηθεί. Η ελιά αντιδρά θεαµατικά στην αζωτούχο λίπανση, ιδιαίτερα στα εδάφη µέτριας γονιµότητας. Το βόριο είναι σηµαντικό λιπαντικό στοιχείο στα ελαφρά αµµώδη, όξινα ή και ασβεστούχα εδάφη.  Γενικά οι ανάγκες θρεπτικών στοιχείων ανά ελαιόδενδρο είναι άζωτο (Ν) 1-1,5 κιλά, φωσφόρος (Ρ2Ο5) 0,2-0,4 κιλά, κάλιο (Κ2Ο) 1-1,5 κιλά και βόριο (Β) 40-45 γραµµάρια. Στη βασική λίπανση δίδονται το µισό του αζώτου, ο φωσφόρος και το κάλιο και το βόριο. Το υπόλοιπο άζωτο δίδεται ως επιφανειακή λίπανση σε δύο δόσεις, λίγο πριν την καρπόδεση και κατά την ξυλοποίηση του ενδοκαρπίου του σπέρµατος.
Βαµβάκι
Η καλλιέργεια του βαµβακιού δεν είναι απαιτητική σε µεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων. Στα όξινα εδάφη απαιτείται προσθήκη µαγνησίου. Παρουσιάζει αυξηµένη ευαισθησία σε ελλείψεις βορίου και ψευδαργύρου. Οι παραπάνω τροφοπενίες απαντώνται σε αρκετά εδάφη. Γενικά οι ανάγκες θρεπτικών στοιχείων σε κιλά ανά στρέµµα είναι άζωτο (Ν) 12-16, φωσφόρος (Ρ2Ο5) 6-12 και κάλιο (Κ2Ο) 6-12. Στη βασική λίπανση δίδονται τα δύο τρίτα του αζώτου, ο φωσφόρος και το κάλιο. Τα δύο τελευταία πρέπει να προστίθενται ακόµη και όταν η ανάλυση του εδάφους δείχνει επάρκεια. Το υπόλοιπο του αζώτου εφαρµόζεται σε µία ή δύο δόσεις πριν από την εµφάνιση των χτενιών και των ανθέων.
Ντοµάτα
Η ντοµάτα έχει υψηλές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία λόγω µεγάλης παραγωγής καρπών και βλαστικής µάζας. Οι λιπαντικές ανάγκες σε κιλά στοιχείων ανά στρέµµα για τους τρεις τύπους της καλλιέργειας ντοµάτας εκτιµώνται ως εξής για Άζωτο, Φώσφορο, Κάλιο και Μαγνήσιο αντίστοιχα: Στη Βιομηχανική ντομάτα: 25-35,15-20,30-37 και5-8, την Επιτραπέζια ντομάτα 30-40, 15-20, 40-50 και 8-10 και τη Ντομάτα Θερμοκηπίου 35-45,20-22,55-65 και 10-12.Στη βασική λίπανση χορηγούνται όλη η ποσότητα του φωσφόρου και του µαγνησίου και οι µισές ποσότητες περίπου του αζώτου και του καλίου. Οι υπόλοιπες ποσότητες του αζώτου και καλίου επιµερίζονται κατά τη διάρκεια του βλαστικού σταδίου και ελαχιστοποιούνται ή σταµατούν τελείως λίγο πριν την έναρξη ωρίµανσης των καρπών.
Πατάτα
Η καλλιέργεια της πατάτας έχει απαιτήσεις. Σε εδάφη όξινα (µε pH µέχρι 5,5), όπου η πατάτα ευδοκιµεί, χρειάζεται προσθήκη µαγνησίου. Όµως σε πιο όξινο περιβάλλον µπορεί να εκδηλωθεί τοξικότητα µαγνησίου και χρειάζεται ασβέστωση.Οι µέσες απαιτήσεις λίπανσης για απόδοση 4 τόνων κονδύλων πατάτας υπολογίζονται ως εξής: (κιλά στοιχείων/στρέµµα), Άζωτο (Ν) 16-24, Φωσφόρος (Ρ2Ο5) 12-16, Κάλιο (Κ2Ο) 4-6 και Μαγνήσιο (MgO) 4-6. Στη βασική λίπανση δίδονται τo περισσότερο άζωτο, ο φωσφόρος, το κάλιο και το µαγνήσιο. Η συµπληρωµατική αζωτούχα λίπανση χορηγείται τµηµατικά.
Καλαµπόκι
Το καλαµπόκι έχει µεγάλες ανάγκες αζώτου που εξαρτώνται από το ύψος της παραγωγής. Η απορρόφηση του αζώτου είναι συνεχής σε όλη την περίοδο ανάπτυξης και ιδιαίτερα κατά το σχηµατισµό της φόβης. Ακόµη το καλαµπόκι έχει απαιτήσεις φωσφόρου και καλίου και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην έλλειψη ψευδαργύρου. Γενικά οι ανάγκες θρεπτικών στοιχείων σε κιλά ανά στρέµµα για το καλαµπόκι είναι Άζωτο (Ν) 20-30, Φωσφόρος (Ρ2Ο5) 6-12 και Κάλιο (Κ2Ο) 4-8. Η µισή ποσότητα του αζώτου, ο φωσφόρος, το κάλιο και µικρή ποσότητα ψευδαργύρου προστίθενται κατά τη βασική λίπανση. Το υπόλοιπο άζωτο προστίθεται όταν τα φυτά έχουν ύψος 60 µε 80 εκ.
Ρύζι
Η καλλιέργεια του ρυζιού αξιοποιεί αλατούχα και αλκαλικά εδάφη και βελτιώνει παθογενή χωράφια. Το ρύζι αποτελεί ιδιόµορφη καλλιέργεια από το γεγονός ότι βρίσκεται υπό κατάκλυση, έχει αυξηµένες απώλειες αζώτου και επίδραση στα λοιπά λιπαντικά στοιχεία. Ακόµη το ρύζι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην έλλειψη ψευδαργύρου. Γενικά οι ανάγκες θρεπτικών στοιχείων σε κιλά ανά στρέµµα για το ρύζι είναι Άζωτο (Ν) 12-16, Φωσφόρος (Ρ2Ο5) 6-8, Κάλιο (Κ2Ο) 4-6 και Ψευδάργυρος (Ζn) 1-1,5.  Το ένα τρίτο του αζώτου, ο φωσφόρος, το κάλιο και ο ψευδάργυρος προστίθενται κατά τη βασική λίπανση. Το υπόλοιπο άζωτο δίδεται σε δύο δόσεις, η πρώτη µε το αδέλφωµα και η δεύτερη στην έναρξη διόγκωσης του σταχυού. 
Ροδακινιά
Η ροδακινιά είναι απαιτητική σε λιπαντικά στοιχεία, ιδιαίτερα σε άζωτο και κάλιο. Για την εκτίµηση των αναγκών συνήθως λαµβάνεται υπόψη το µήκος της επάκριας βλάστησης του προηγούµενου χρόνου και η παραγωγή. Δένδρα µε µεγάλη καρποφορία ή δένδρα µε αραιό και χλωρωτικό φύλλωµα χρειάζονται αυξηµένες ποσότητες. Η πρακτική έχει δείξει ότι κατά στρέµµα θα πρέπει να προστίθενται 15-20 µονάδες αζώτου, 5-6 µονάδες φωσφόρου και 15-20 µονάδες καλίου. Η προσθήκη του αζώτου γίνεται στα µέσα Φεβρουαρίου και του καλίου και φωσφόρου στα τέλη φθινοπώρου µε αρχές χειµώνα.
Μηλιά
Ο σχεδιασµός λιπαντικής αγωγής εµπορικής καλλιέργειας µηλιάς θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη του τα αποτελέσµατα αναλύσεως φύλλων. Γενικά όµως η συνήθης προσθήκη στο έδαφος είναι 6 µε 10 µονάδες αζώτου το στρέµµα. Το άζωτο προστίθεται τµηµατικά από την αρχή της άνοιξης. Για την κάλυψη των αναγκών σε φωσφόρο συνήθως προστίθενται 125 κιλά υπερφωσφορικού το στρέµµα στο τέλος του χειµώνα. Για την καλιούχο λίπανση σε όξινα αµµώδη εδάφη προστίθενται 60-120 κιλά θειϊκού καλίου. Σε περίπτωση εµφάνισης τροφοπενίας καλίου αρκεί η προσθήκη 250 κιλών θειϊκού καλίου το στρέµµα στο τέλος του χειµώνα. Η ποσότητα διπλασιάζεται σε βαριά αργιλώδη εδάφη.
Αµπέλι
Οι λιπαντικές απαιτήσεις του αµπελιού εξαρτώνται από την ποικιλία, το υποκείµενο, το ύψος της προσδοκώµενης παραγωγής της καλλιέργειας, αλλά και από τα επιδιωκόµενα ποιοτικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται µε την τελική χρήση των σταφυλιών, επιτραπέζιων ή οινοποιήσιµων. Το αµπέλι παρουσιάζει ευαισθησία στην έλλειψη µαγνησίου, σιδήρου και βορίου. Ως µέσες απαιτήσεις λίπανσης του αµπελιού σε κιλά ανά στρέµµα στοιχείων δίδονται σε Άζωτο, Φωσφόρος (Ρ2Ο5), Κάλιο Κ2Ο και Μαγνήσιο (MgO) αντίστοιχα στα Οινοποιήσιμα 8-15, 5-8, 12-16 και 4-6 και στα Επιτραπέζια 15-20,6-10, 18-22 και 6-8.Στη βασική λίπανση δίδεται η µισή ποσότητα του αζώτου και ολόκληρες οι ποσότητες του φωσφόρου, καλίου και µαγνησίου. Το υπόλοιπο άζωτο προστίθεται ως επιφανειακή λίπανση κατά την βλαστική περίοδο σε δύο δόσεις.