Πόση φτώχια έφεραν τα μνημόνια...

Βαρύ ήταν το τίμημα των πέντε τελευταίων χρόνων μνημονίων, καθώς τα μέτρα που εκείνα έφεραν, έφεραν επίσης και φτώχεια.
Η ετήσια Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2015, που δόθηκε  στη δημοσιότητα, επιχειρεί να μετρήσει την επίπτωση των δημοσιονομικών μέτρων που ελήφθησαν από το 2010 έως και το 2015 στη φτώχια και την κοινωνική ανισότητα, με τα συμπεράσματα να είναι αποθαρρυντικά.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα δύο πρώτα χρόνια μνημονίου επέφεραν τη µεγαλύτερη µείωση στο διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών, κατά 4,2% και 6,9% αντίστοιχα. Στα δύο χρόνια που ακολούθησαν με το βάρος των μεταρρυθμίσεων να ρίχνεται από τους φόρους στις περικοπές ή στον ανασχεδιασµό δαπανών, το διαθέσιµο εισόδηµα μειώθηκε κατά 2,0% το 2012 και 3,1% το 2013. Μόλις το 2014 το διαθέσιμο εισόδημα κατάφερε να «σηκώσει κεφάλι» αφού σημειώθηκε αύξηση κατά 1,2%, με τα μέτρα του 2015 να επιφέρουν οριακή µείωση σε αυτό.

Τα δημοσιονομικά μέτρα τα οποία αξιολογούνται ως προς την επίπτωσή τους στους δείκτες φτώχιας διακρίνονται σε έξι κατηγορίες: συντάξεις, επιδόματα τα οποία χορηγούνται με εισοδηματικά κριτήρια, επιδόματα χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης μισθωτών και εισφορές συνταξιούχων για υγειονομική περίθαλψη, εισφορές κοινωνικής ασφάλισης αυτοαπασχολούμενων και άμεσοι φόροι. Στους άμεσους φόρους περιλαμβάνονται και οι φόροι ακίνητης περιουσίας, οι εισφορές αλληλεγγύης και το τέλος επιτηδεύματος ελεύθερων επαγγελματιών.

Τα δημοσιονομικά μέτρα με τη μεγαλύτερη συμβολή στη μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατ' έτος καταγράφει το Euro2Day με βάση την έκθεση:

2010: Τον πρώτο χρόνο του Μνημονίου, τη μεγαλύτερη συμβολή είχαν οι περικοπές στις συντάξεις (κατάργηση 13ης και 14ης σύνταξης), οι οποίες όμως αντικαταστάθηκαν με τα δώρα Πάσχα και Χριστουγέννων συνολικού κόστους 800 εκατ. ευρώ, τα οποία χορηγήθηκαν με εισοδηματικά κριτήρια) καθώς και μέτρα άμεσης φορολογίας όπως η επιβολή πιο προοδευτικής κλίμακας φορολογικής κλίμακας, η θεσμοθέτηση της έκτακτης εισφοράς σε εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ που επιβάρυναν όμως κατά κύριο λόγο το ανώτατο εισοδηματικό δεκατημόριο. Η μόνη μη προοδευτική φορολογική πολιτική ήταν η επιβολή τέλους επιτηδεύματος (300 ευρώ) για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, η οποία παρουσιάζεται να πλήττει ιδιαίτερα το κατώτατο εισοδηματικό δεκατημόριο.

2011: Τη μεγαλύτερη συμβολή είχαν τα μέτρα άμεσης φορολογίας όπως η εισαγωγή του ΕΕΤΗΔΕ (χαράτσι στα ακίνητα), η αύξηση του τέλους επιτηδεύματος, η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων, η επιπλέον εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων και η εισφορά συνταξιούχων στις επικουρικές συντάξεις -σωρευτικά, τα µέτρα αυτά επιβάρυναν περισσότερο το άνω µέρος της εισοδηµατικής κατανοµής και η αύξηση των εισφορών για ανεργία, που είχε προοδευτικό αντίκτυπο για τους µισθωτούς, εν αντιθέσει µε τους αυτοαπασχολουµένους, εκ των οποίων επλήγησαν κυρίως τα χαµηλότερα εισοδήµατα.

2012: Τη µεγαλύτερη συµβολή είχαν οι αυξήσεις στη φορολογία εισοδήµατος (εκ νέου αύξηση του τέλους επιτηδεύµατος, φόροι σε συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ, επιπλέον εισφορά συνταξιούχων σε επικουρικές συντάξεις), οι οποίες πλήττουν όλη την εισοδηµατική κατανοµή, κυρίως δε το άνω τµήµα της, και η µείωση στο εισόδηµα από επιδόµατα, κυρίως στο κάτω µέρος της κατανοµής, που εξηγείται από τη µείωση του τακτικού επιδόµατος ανεργίας κατά 22% (από 454.25 ευρώ σε 360 ευρώ µηνιαίως).

2013: Τη µεγαλύτερη συµβολή είχαν οι χαµηλότερες συντάξεις λόγω κατάργησης των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα για τις κύριες συντάξεις και κατάργησης της 13ης και 14ης πληρωµής της σύνταξης ανασφάλιστων υπερηλίκων του ΟΓΑ και αλλαγή στα ηλικιακά κριτήρια απονοµής της, τα φορολογικά µέτρα, αν και σε µικρότερο βαθµό, όπως ο νέος φορολογικός κώδικας, ο οποίος, σε σχέση µε το παλαιό καθεστώς, φαίνεται να ευνόησε τα πλουσιότερα στρώµατα του πληθυσµού, τα επιδόµατα που χορηγούνται µε εισοδηµατικά κριτήρια λόγω του ανασχεδιασµού των οικογενειακών επιδοµάτων (θεσπίστηκε το ενιαίο επίδοµα στήριξης τέκνων, ενώ το πολυτεκνικό επίδοµα -µετονοµασµένο σε ειδικό επίδοµα σε τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες- ξεκίνησε να χορηγείται µε εισοδηµατικά κριτήρια, καταργήθηκαν το επίδοµα τρίτου παιδιού, η εφάπαξ παροχή τοκετού και η ισόβια σύνταξη πολύτεκνης µητέρας και της αύξησης του ανώτατου εισοδηµατικού ορίου για την απονοµή του επιδόµατος ανεργίας µακροχρόνια ανέργων.

2014: Τη µεγαλύτερη συµβολή είχαν τα επιδόµατα µε εισοδηµατικά κριτήρια (κυρίως από το 1ο έως και το 3ο δεκατηµόριο) λόγω της απονοµής του κοινωνικού µερίσµατος και της µεταβολής στη χορήγηση του επιδόµατος µακροχρόνια ανέργων, το οποίο από το 2014 και µετά δικαιούνται µακροχρόνια άνεργοι ηλικίας 20-66 (από 45-65 ετών που ίσχυε), η κατάργηση των εισφορών ασφάλισης για τα οικογενειακά επιδόµατα και οι άµεσοι φόροι (οριακά αρνητική επίπτωση), λόγω της λιγότερο ευνοϊκής αντιµετώπισης των φορολογούµενων επιδοµάτων. Η επίπτωση του ΕΝΦΙΑ στο διαθέσιµο εισόδηµα αποτυπώνεται µικρή και αντίστροφα προοδευτική.

2015: Στα μέτρα του 2015 δεν έχουν συµπεριληφθεί τα µέτρα που προβλέπονται στο νοµοσχέδιο για την ανθρωπιστική κρίση, καθώς στην πλειοψηφία τους αφορούν παροχές σε είδος. Από τα µέτρα που περιλαµβάνονται, σηµαντικότερα είναι τα επιδόµατα που χορηγούνται µε εισοδηµατικά κριτήρια λόγω της αναστολής χορήγησης του κοινωνικού µερίσµατος που χορηγήθηκε εκτάκτως το 2014 (µείωση στο διαθέσιµο εισόδηµα των φτωχότερων νοικοκυριών), η αύξηση των εισφορών για υγειονοµική περίθαλψη των συνταξιούχων (περιλαµβάνεται στις εισφορές µισθωτών) και οι άµεσοι φόροι, λόγω της κατάργησης της ιδιαίτερης φορολογικής µεταχείρισης των αγροτών και της κατάργησης του συµπληρωµατικού φόρου στο εισόδηµα από µισθώµατα (µικρή θετική επίδραση).

tvxs