11ο μέρος ιστορικής έρευνας Α.Ζαρκανέλα: 1941 - ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ - Ίδρυση του ΕΑΜ

    Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα

π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.

Περίληψη Προηγουμένου: Μετά την ίδρυση του ΕΔΕΣ, ο Ζέρβας προχώρησε στην μύηση νέων μελών ενώ παράλληλα προσπαθούσε να έλθει σε επαφή με το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής πράγμα το οποίο πέτυχε μέσω της οργάνωσης «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΙΙ». Σε αντιστάθμισμα του δόθηκαν 1000 χρυσές λίρες και κάποια ανεπαρκή εφόδια αλλά πολλές υποσχέσεις για περισσότερα στο μέλλον.. Ανέβηκε στον Βάλτο στην Ήπειρο για στρατηγικούς λόγους αλλά και επειδή ήταν η καταγωγή του από εκεί. Στην αρχή αντιμετωπίστηκε από τους κατοίκους της περιοχής με καχυποψία αν όχι με εχθρότητα την οποία ο ίδιος την απέδιδε ως προερχόμενη από το ΕΑΜ. Για τον λόγο αυτό δημιούργησε τοπικές οργανώσεις με μέλη του ΕΔΕΣ ενώ προχώρησε και στη δημιουργία τακτικών ένοπλων αντιστασιακών ομάδων, τις ΕΟΕΑ, αλλά και εφεδρικές ΕΟΕΑ με οπλίτες που έμεναν στα χωριά τους κοντά στις οικογένειες και ταυτόχρονα αποτελούσαν τα «αυτιά» και τα «μάτια» της οργάνωσης

Ίδρυση του ΕΔΕΣ (Συνέχεια).

          Η ίδρυση των ΕΟΕΑ από τον Ζέρβα επρόκειτο να επηρεάσει «..πολύ σύντομα τις τύχες του Ελληνικού Έθνους κατά την Κατοχή..» αλλά και να διαψεύσει πολιτικούς αρχηγούς, στρατιωτικούς, τον Κουτσογιαννόπουλο που ήταν αρχηγός του «ΠΡΟΜΗΘΕΑ ΙΙ», τους «..αρνητές του κοντόχονδρου, προγάστορος συνταγματάρχη..», να διαψεύσει δηλαδή όλους εκείνους που πίστευαν ότι ο Ζέρβας δεν είχε τα προσόντα, ότι δεν «..θα αναδεικνυόταν σε πολέμαρχο αληθινό».. δίνοντας έτσι ο Ζέρβας «..την απόκρισή του στο κάλεσμα των καιρών, που τόσοι άλλοι… δεν μπορούσαν να το ακούσουν..», όπως αναφέρει ο ΕΑΜίτης ιστορικός Γρηγοριάδης Σόλων, στο πλέον πολυδιαβασμένο βιβλίο που αφορά στη δεκαετία του ‘40, καθώς, εκτός από την αρχική του βασική έκδοση, το εν λόγω βιβλίο εμφανίστηκε και στη σειρά «Φοβερά Ντοκουμέντα» ενώ στην συνέχεια ήρθε ξανά στη δημοσιότητα, τμηματικά, ως ένθετο στις Εφημερίδες «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» (ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ, Σ. 2011(1973), τομ. 1, σελ. 216).

Ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ).

          Δεκαοκτώ (18) ημέρες μετά την ίδρυση του ΕΔΕΣ και μερικούς μήνες μετά την ίδρυση των μη κομμουνιστικών οργανώσεων ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΥΒΕ, ΠΑΟ,  ιδρύεται το ΕΑΜ που έμελλε να γίνει η μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση της κατοχής. Η πρωτοβουλία ήταν του ΚΚΕ και εκδηλώθηκε μετά την ανασυγκρότηση του κόμματος αυτού μετά την ουσιαστική διάσπασή του από το καθεστώς Μεταξά. Φυσικά μέχρι τις 22 Ιουνίου του 1941 ίσχυε το γνωστό Γερμανο-Σοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης ή Σύμφωνο  Ρίμπεντροπ - Μολότοφ, Υπουργών Εξωτερικών Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης, επομένως ήταν δύσκολο για ένα κόμμα δογματικό όπως ήταν, ιδιαίτερα, τότε το ΚΚΕ να ταχθεί εναντίον της Εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας που από τον Αύγουστο του 1939 και λίγες μόνον ημέρες πριν η Γερμανία αρχίζει τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν σύμμαχος της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά όμως από την επίθεση των Γερμανών εναντίον της Σοβιετικής «Πατρίδας» στις 22 Ιουνίου 1941 και ιδιαίτερα μετά τις οδηγίες της Κομιντέρν, της Κομμουνιστικής Διεθνούς, με τις οποίες καλούσε τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλες τις κατεχόμενες από τους Γερμανούς χώρες σε ενεργό υποστήριξη του πατριωτικού πολέμου της ΕΣΣΔ εναντίον της Γερμανίας (οργάνωση εθνικών μετώπων, την ανάπτυξη αντάρτικου κινήματος κλπ) κτύπησε συναγερμός και στο ΚΚΕ και ιδιαίτερα στις 7 Ιουλίου 1941 οπότε και κυκλοφορεί η καθοριστική για την Ελλάδα, αρχικά για τη Μακεδονία (Εξέγερση της Δράμας) και αργότερα για τις κατόπιν εξελίξεις, ντιρεκτίβα το σύνολο της οποίας περιέχεται στο βιβλίο του ΜΑΚΡΗ-ΣΤΑΪΚΟΥ, Π., 2000) με τίτλο: «ΚΙΤΣΟΣ ΜΑΛΤΕΖΟΣ:Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ». Η ντιρεκτίβα παρουσιάζεται αυτούσια εδώ  προκειμένου για την ενημέρωση του αναγνώστη ώστε να κρίνει ο ίδιος τους πραγματικούς λόγους και τις σκοπιμότητες που εξυπηρετούσε το ΚΚΕ με την ίδρυση του ΕΑΜ*.

*Οδηγία προς τα κομμουνιστικά κόμματα σχετικά με την ενεργό υποστήριξη του πατριωτικού πολέμου της ΕΣΣΔ εναντίον της Γερμανίας (7 Ιουλίου 1941).

Για την ενεργό υποστήριξη στις καπιταλιστικές χώρες του πατριωτικού πολέμου της ΕΣΣΔ εναντίον της Γερμανίας, θεωρούμε απαραίτητα τα ακόλουθα:

1.      Τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλες τις κατεχόμενες από τη Γερμανία χώρες πρέπει να αρχίσουν αμέσως να οργανώνουν ενιαία εθνικά μέτωπα και προς τον σκοπό αυτό πρέπει να έλθουν σε επαφή με όλες τις δυνάμεις, ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτηση και τον χαρακτήρά τους, που αγωνίζονται εναντίον της φασιστικής Γερμανίας (τον Ντε Γκώλ και τους οπαδούς του στη Γαλλία, τους οπαδούς του Μπένες στην Τσεχία και Μοραβία, τους οπαδούς στο Βέλγιο και την Ολλανδία, των εξορίστων κυβερνήσεων των χωρών αυτών στο Λονδίνο κλπ). Σκοπός αυτών των μετώπων πρέπει να είναι ο ξεσηκωμός σε ενεργό πάλη ενάντια στον χιτλερικό ζυγό όλων των στρωμάτων του πληθυσμού μιας δεδομένης χώρας.

Στην Αγγλία και στις ΗΠΑ οι κομμουνιστές πρέπει επίσης να ρίξουν το σύνθημα της δημιουργίας εθνικών μετώπων κατά των βαρβάρων φασιστών.

Ο αγώνας για τη δημιουργία εθνικών μετώπων πρέπει να διεξάγεται κάτω από το κοινό σύνθημα της υπεράσπισης της δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας ενάντια στο χιτλερικό ζυγό. Οι κομμουνιστές δεν πρέπει να θέτουν ζήτημα ηγεμονίας τους στα εθνικά μέτωπα.

2.      Να πετύχουν ώστε τα επαγγελματικά σωματεία (συνδικάτα), οι κοινωνικές οργανώσεις, οι κοινωνικοί και πολιτικοί παράγοντες σε κάθε χώρα ξεχωριστά να ξεκινήσουν καμπάνιες για τη δημιουργία ενιαίου μετώπου κρατών – της ΕΣΣΔ, της Αγγλίας, των ΗΠΑ και των κυβερνήσεων άλλων χωρών που διεξάγουν αγώνα εναντίον της φασιστικής Γερμανίας.

3.      Στις κατεχόμενες χώρες είναι απαραίτητο να συνδιάζεται ο μαζικός πολιτικός αγώνας με κάθε είδους άμεσες ενέργειες που να αποδιοργανώνουν τα μετόπισθεν του Χίτλερ και να περεμποδίζουν τον ανεφοδιασμό του στρατού του και την μεταφορά στρατευμάτων και πολεμικού υλικού, καθώς και με την ανάπτυξη αντάρτικου κινήματος. Πρέπει με κάθε τρόπο να ξεσηκωθούν οι λαοί σε ενεργό αγώνα κατά των φασιστών κατακτητών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΜΑΚΡΗΣ-ΣΤΑΪΚΟΣ, Π., (2000). ΚΙΤΣΟΣ ΜΑΛΤΕΖΟΣ:Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ. Εκδόσεις Ωκεανίδα.

Σ.Σ. Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας.

         

          Αμέσως μετά την λήψη των οδηγιών της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ) η ηγεσία του ΚΚΕ, έχοντας στο μεταξύ πετύχει σε κάποιο βαθμό την εσωτερική  αναδιοργάνωσή του, κινείται ταχύτατα προς την κατεύθυνση υλοποίησής τους. Το πόσο σημαντικές ήταν για το ΚΚΕ οι οδηγίες φαίνεται από την ταχύτητα με την οποία αντέδρασε. Αμεσα, εντός πολύ ολίγων εικοσιτετράωρων  από την λήψη τους, με σπουδή συγκαλείται η 6^η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ με την οποία ουσιαστικά αποφασίζεται η εφαρμογή και ο τρόπος εφαρμογής ιδιαιτέρως της προαναφερθείσας ντιρεκτίβας. Για το ΚΚΕ, που ήταν ένα κόμμα περισσότερο εθισμένο στην παράνομη δράση αλλά και συνηθισμένο - ακόμη και κατά τη νόμιμη δράση του - στην πρακτική του σχηματισμού μετώπων (κοινωνικών, εργασιακών, πολιτικών) προκειμένου να αυξήσει τη δική του κάθε φορά δύναμη και για να φαίνεται και κοινοβουλευτικό, η τακτική και πρακτική της σύμπηξης μετώπων τώρα εναντίον των Γερμανών ήταν ένας πολύ γνώριμος δρόμος.

          Έτσι, αμέσως μετά αρχίζει η δράση, από τον Αύγουστο του 1941, ακολουθώντας με ευλάβεια τη μεθοδολογία της ντιρεκτίβας, αναθέτοντας τις επαφές και τις βολιδοσκοπήσεις σε ευέλικτα, αποτελεσματικά, προσηνή, όχι όμως ιδιαίτερα εκτεθειμένα γνωστά κομματικά στελέχη (π.χ. Αποστόλου, Χατζή, Καραγιώργη, Γληνό). Οι επαφές άρχισαν με βολιδοσκοπήσεις πολιτικοστρατιωτικών παραγόντων, κατ΄αρχήν του παλαιού δημοκρατικού κόσμου (π.χ. Σοφούλη, Καφαντάρη, Γονατά, Σαράφη, Μπακιρτζή κλπ), στην συνέχεια νεώτερων πολιτικών (Παπανδρέου, Κανελλόπουλο κλπ), ωστόσο όλοι τους ήταν, όπως ήδη έχουμε αναφέρει στην αρχή του κεφαλαίου, από δύσπιστοι και αρνητικοί έως και απειλητικοί. (ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ, 2011(1973), ΖΑΟΥΣΗΣ, 2015(1987).  

(Συνεχίζεται)