Η Αριστεία άρρηκτο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού και της ανασυγκρότησης της χώρας

Αποσπάσματα της  ομιλίας της  Έφης  Μπάσδρα,  Καθηγήτριας Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Προέδρου του ΙΚΥ, στα πλαίσια  της εκδήλωσης  των συλλόγων Γονέων του 1^ου και 2^ου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου Κολινδρού, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017 στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Κολινδρού   

Η Αριστεία άρρηκτο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού και της ανασυγκρότησης της χώρας

«…Η αριστεία δεν αφορά τους λίγους, αφορά τους πολλούς, όλους εκείνους που προσπαθούν, αναπτύσσουν τα ταλέντα τους, εξελίσσοντας το ζωτικό τους χώρο και όχι μόνο.

Η Πολιτεία οφείλει να λειτουργεί χωρίς αποκλεισμούς, να είναι Πολιτεία για όλους και να παρέχει ίσες  ευκαιρίες σε όλους.

Είναι μεγάλο λάθος να συνδεθεί η Αριστεία, η έννοια της συνεχούς προσπάθειας και της σκληρής δουλειάς, με την βαθμοθηρία και την μονόχνωτη προσήλωση σε επίπλαστους βαθμούς που δεν εκπροσωπούν ούτε την ιδέα, ούτε την ικανότητα αλλά ούτε και την κριτική προσπάθεια.

Σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αναπτύχτηκε στρεβλά και συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο, η λάθος θεώρηση της αριστείας προκαλεί απαξία και άρνηση της εργασίας, της διαρκούς προσπάθειας, του μόχθου, της αξιοκρατίας!

Όσοι πιστεύουν ότι αριστεία είναι το απόλυτο «20»  ή «10» ή «Α»  έχουν μείνει σε στερεότυπα πολλών δεκαετιών πίσω.

Οι μαθητές και μαθήτριες που ενδιαφέρονται να είναι άριστοι, είναι -κατά κανόνα- πολύπλευρες προσωπικότητες, που διακρίνονται στα μαθήματα που επιλέγουν, αλλά και σε τομείς που ενισχύουν την προσωπικότητά τους όπως η τέχνη, ο αθλητισμός, ο εθελοντισμός, η κοινωνική δράση.

Έχουν φιλοδοξίες, διαθέτουν ηγετικές τάσεις, και σε πολλές περιπτώσεις διακρίνονται από διάθεση συμμετοχής στα κοινωνικά δρώμενα.

Τα παιδιά που αναζητούν διακρίσεις είναι εκείνα που θα αποτελέσουν την εμπροσθοφυλακή για την ενίσχυση του εργασιακού ήθους, την παραγωγή στην Ελλάδα προϊόντων και υπηρεσιών που αντέχουν στον διεθνή ανταγωνισμό, άρα και στην ανάπτυξη.

Πού βρισκόμαστε σήμερα;  

·         Βαθειά μέσα σε μια επταετή σχεδόν κρίση, που δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη ακόμη και την έννοια της ίδιας της αριστείας.

·         Γιατί όταν μπαίνουν σε συζήτηση θέματα επιβίωσης είναι πολύ εύκολο θέματα αριστείας να περιθωριοποιούνται και κάποιες φορές να απαξιώνονται.

·         Η πρωτοφανής κρίση της χώρας έφερε και την φυγή και μετανάστευση των νέων προς αναζήτηση καλύτερων συνθηκών απασχόλησης, καλύτερης προοπτικής.

·         Η Αριστεία σε μια χώρα είναι Κεφάλαιο. Αρτιότερο θα ήταν να πούμε ότι έχει τα χαρακτηριστικά του κεφαλαίου, δηλ. μεταναστεύει όπως ακριβώς και το κεφάλαιο!

Εκεί όπου υπάρχουν συνθήκες να ανθίσει...

Από την αρχή της οικονομικής κρίσης, 300.000 νέοι υψηλής εξειδίκευσης και προσόντων, ικανοί και έμπειροι ερευνητές, γιατροί, μηχανικοί κάτοχοι μεταπτυχιακών και διδακτορικών, έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό, μια τρομακτική φυγή εγκεφάλων, ανθρώπων που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ανάκαμψη της χώρας μας.

Το φαινόμενο αυτό τείνει να μετατραπεί στο σοβαρότερο πρόβλημα της χώρας μας, ανοιχτή πληγή όχι μόνο για την κοινωνία αλλά και για την οικονομία.

Υπολογίζεται ότι από το 2008 έως και σήμερα, οι Έλληνες νεομετανάστες στις χώρες υποδοχής τους, έχουν παράξει πάνω από 50 δις ευρώ ΑΕΠ και 9,1 δις Ευρώ φορολογικά έσοδα.

Τα στοιχεία είναι πρόσφατα και είναι της Τραπέζης της Ελλάδος!!!

Έτσι η Ελλάδα χάνει όχι μόνο τα καλύτερα μυαλά που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην πολυπόθητη ανάπτυξη αλλά έχει και τεράστιες απώλειες σε έσοδα.

Με συμβολή στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής τους με το ποσό των 12,9 δις ετησίως, προκύπτει στην πραγματικότητα ότι το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν της Ελλάδας δεν είναι τα πετρελαιοειδή, το αλουμίνιο, τα φάρμακα, το ελαιόλαδο, αλλά το ανθρώπινο κεφάλαιο.

Τα παραπάνω στοιχεία επιδεινώνονται εάν συνυπολογιστεί το κόστος της εκπαίδευσης των 8 δις που δαπανήθηκε.

Η μεγαλύτερη επένδυση της ελληνικής πολιτείας, η επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση χιλιάδων νέων εξανεμίζεται! Σήμερα την χώρα εγκαταλείπει το πιο μορφωμένο και εξειδικευμένο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.

Αυτό το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

 Έχει γεμίσει η Μ. Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η οικονομικά σταθερή Ελβετία, η Ευρώπη και ο κόσμος ολόκληρος γενικότερα με ταλαντούχους άριστους Έλληνες που διαπρέπουν και προσφέρουν εκεί τις γνώσεις και τις υπηρεσίες τους.

Η διαρροή ταλέντου και άριστων νέων αποτελεί σημαντικό πρόβλημα και για τις ελληνικές εταιρείες με επιτυχημένη πορεία και προοπτική ανάπτυξης καθώς οι ανάγκες για καταρτισμένο προσωπικό δεν καλύπτονται. 

Δεν θα ήταν λιγότερο σημαντικό, δίπλα στις καθαρά οικονομικές παραμέτρους της αναγκαστικής αυτής μετανάστευσης να αναφερθεί η ψυχολογική παράμετρος καθώς το αίσθημα της αναξιότητας, της ανασφάλειας και της έλλειψης προοπτικής για εύρεση εργασίας δημιουργούν σοβαρές αρνητικές συνέπειες στους ίδιους και τις οικογένειες τους.

Αν και παρόμοια φαινόμενα «διαρροής» ανθρώπινου δυναμικού έχουν παρατηρηθεί και στο παρελθόν στις δεκαετίες του ’50 και του 70, η κύρια διαφορά σήμερα έγκειται στην εξαιρετική κατάρτιση των νέων που φεύγουν.

Στο παρελθόν η διαρροή αυτή αναχαιτίστηκε αφενός από την περίοδο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα αλλά και θετικοποιήθηκε με την επιστροφή ενός δυναμικού εμπλουτισμένου με τεχνογνωσία και καινοτόμες ιδέες δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη και εξέλιξη της εγχώριας αγοράς.

Υπάρχουν λύσεις;                                                                                                           

Η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος σήμερα συνιστά προτεραιότητα!

Τα κλισέ «σύνδεση με την αγορά εργασίας» πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν προς δυο κατευθύνσεις:

·         η πρώτη θα στοχεύει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των αποφοίτων μας και είσοδό τους στην αγορά εργασίας  και

·         η δεύτερη στην προώθηση της ερευνητικής δραστηριότητας σε σχέση με τις επιχειρήσεις και τη στήριξη νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων.

Έτσι, αν στόχος είναι η ανάπτυξη με βάση τις καινοτόμες και πρωτοποριακές ιδέες, με βάση την αριστεία, πρέπει άμεσα να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες για τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων, για  την εισαγωγή ερευνητικών πρωτοκόλλων στην επιχειρηματική τους πρακτική, για την παραγωγή νέων καινοτόμων προϊόντων.

Η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο είναι σήμερα ο πιο σημαντικός στόχος για την Ελλάδα.

Όσοι ασχολούμαστε με την εκπαίδευση, θα πρέπει να σκεφτούμε τρόπους, έτσι ώστε το εκπαιδευτικό μας σύστημα να μην εξαντλείται στην ευκαιριακή απορρόφηση κοινοτικών πόρων αλλά να μπορεί να απορροφά ουσιαστικά και αποτελεσματικά πόρους με τελικά μετρήσιμα αποτελέσματα.

Θα πρέπει να τολμήσουμε ένα εθνικό σχέδιο για την ενίσχυση της απασχόλησης των νέων, ανεξάρτητα από την σημερινή κρίση, μια εθνική στρατηγική, επανασχεδιάζοντας και διορθώνοντας στρεβλότητες του παρελθόντος,  μια εθνική στρατηγική, που δεν θα παράγει στρατιές υποαπασχολούμενων υπερ-εκπαιδευμένων με πάμπολλα πτυχία και μεταπτυχιακά από την μια, και ανέργων υπο-εκπαιδευμένων χωρίς δεξιότητες από την άλλη.

Ιδέες και σχέδια υπάρχουν πολλά. Εμείς θα τολμήσουμε;

Μια ακόμη μεγάλη δύναμη του ελληνισμού  αποτελεί η  ελληνική διασπορά της αριστείας!

Και η περιοχή μας διαθέτει σημαντική ελληνική διασπορά!!!

Η δικτύωση και η σύνδεση μας μαζί της, μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανασυγκρότησης της χώρας.

Εάν δεν συνειδητοποιήσουμε την επιτακτική ανάγκη στήριξης των νέων μας και τη δημιουργία συνθηκών για επιστροφή με άμεση υλοποίηση προτάσεων και προγραμμάτων (όπως αυτά τα συγκεκριμένα που αναφέρθηκαν), δυστυχώς θα μείνουμε μόνοι, αποστερημένοι από ταλέντα και νέους με ιδέες, φαντασία και πρωτοτυπία, αποστερημένοι από το πιο σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας και την καθοριστική συμβολή του στην ανάκαμψη της χώρας!

Τα άριστα πανεπιστήμια, οι άριστες ιδέες, οι άριστες πράξεις, ο ηρωισμός στη ζωή μας, γιατί αυτό είναι πραγματική αριστεία, ο ηρωισμός στη ζωή μας, όπως ακριβώς την υπονόησε ο Όμηρος χιλιάδες χρόνια πριν, η αριστεία ως τάση προόδου και εξέλιξης,  είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία σήμερα.

Και επειδή όπως λέει ο Καζαντζάκης: «Είσαι ένα φύλλο στο μέγα δέντρο της ράτσας» και το πρώτο σου χρέος, εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους πρόγονους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει.

Για μια ακόμη φορά από εδώ τη Βόρεια Πιερία, και τον Κολινδρό από εδώ που ξεκίνησαν οι πρώτοι αγρότες της Ευρώπης, τόπο αρχαίο και ιστορικό, επικαλούμαστε τους προγόνους μας, τη ράτσα μας, τη μόνιμη καταφυγή μας, και  υποσχόμαστε «"Άμμες δε γ΄ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες".

Γιατί, το να πατήσουμε γερά στα δικά πόδια μας, το οφείλουμε στις επόμενες γενιές.

Οφείλουμε την μεγάλη εντολή να την παραδώσουμε άσβεστη και μεγάλη και να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο, έξυπνο και πρωτοποριακό ελληνοκεντρικό ρεύμα, που θα αναδείξει σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο τη σύγχρονη μας πλέον παρέμβαση στο γίγνεσθαι της Αριστείας και της Καινοτομίας!!!...»