Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ “DJENDA” ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ “DEEP EYES”» ΤΟΥ ΟΡ.ΦΕ.Ο. ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ 53ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΟΛΥΜΠΟΥ

Την Παρασκευή 30 και το Σάββατο 31 Αυγούστου 2024, στις 9:00 μ μ στο Κέντρο Μεσογειακών Ψηφιδωτών του Δίου η νεανική καλλιτεχνική ομάδα “DeepEyes” του “Εργαστηρίου Πολυτροπικών Δραστηριοτήτων” (Ε.Π.Δ.) του Ο.Ρ.ΦΕ.Ο. παρουσιάζει τη μεταδραματική θεατρική παράσταση “Djenda”, η οποία συνδυάζει ποιητικό λόγο, κίνηση, προσωπικές αφηγήσεις ζωής, επιτελεστικές πρακτικές και πολυμεσικό περιβάλλον. 

Κεντρικό πρόσωπο της μυθοπλαστικής πλοκής είναι η Djenda∙ ένα σύγχρονο κορίτσι που αναζητά το προσωπικό της νόημα στο σημερινό δυστοπικόκοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον. Το όνομα της Djenda προέρχεται από το ομότιτλο ποίημα της συλλογής: «Μαρία Νεφέλη» (1978) του Οδυσσέα Ελύτη. Ο ποιητής γλωσσοπλάθει ένα πρωτότυπο όνομα, για να αποδώσει το «νέο» πρόσωπο της Μαρίας Νεφέλης, που προκύπτει στο τέλος του επίπονου διαλόγου της με τον Αντιφωνητή/Ποιητή. Ο πρωτόγνωρος «ήχος» της λέξης –«Djenda»— ανακαλεί αμφίσημες εικόνες και έννοιες, που παραπέμπουν είτε στη σύγχρονη τεχνολογία, είτε στη μυθολογία των ανατολικών πολιτισμών, είτε στις ιέρειες αρχαίων μυστικιστικών επιτελέσεων. Όπως διαβάζουμε στο ποίημα: «Djenda λέξη ανύπαρκτη / απαράλλαχτη μάρκα ηλεκτρικών λαμπτήρων / μισο-σανσκριτική μισο-κέλτικη […]».  

Η μυθοπλαστική πλοκή είναι ρευστή και υπαινικτική και αναπτύσσεται σε πέντε μέρη: Γένεσις, Εικονισμοί, Πάθη, Μυσταγωγίες, Έξοδος, ακολουθώντας την εξελικτική πορεία παιδαγωγίας και πνευματικής ενηλικίωσης της Djenda, η οποία παρουσιάζεται με τόσα προσωπεία, όσα και τα μέλη της θεατρικής ομάδας.

Το έργο έχει μεταδραματική μορφή συνδυάζοντας λεκτικούς και μη λεκτικούς τρόπους έκφρασης. Η δραματουργική μορφή οργανώνεται ως συλλογική performance, στην οποία ο λόγος –στην ποιητική και βιωματική του μορφή— επιτελεί σημαντική λειτουργία, ωστόσο, συλλειτουργεί με την κίνηση, τον χορό, τη μουσική, το τραγούδι, την αφήγηση και το πολυμεσικό περιβάλλον. Επιπλέον, η ανοιχτότητα της δραματουργικής μορφής παραχωρεί χώρο στη συμμετοχή του θεατή και τον προ[σ]καλεί να ανακαλύψει τα προσωπικά του νοήματα. 

Όσον αφορά στη λεκτική έκφραση, η δομή του θεατρικού κειμένου αναπτύσσεται σε πέντε πράξεις, όσα και τα μέρη του έργου. Τα υφολογικά στοιχεία του κειμένου είναι η ποιητική ελλειπτικότητα, η πυκνότητα, η πολυσημία, η ειρωνεία, ο λιτός λυρισμός και η αφηγηματική αμεσότητα. Πολυσυλλεκτικά είναι τα κειμενικά είδη, που συνθέτουν το θεατρικό κείμενο. Αποτελούνται από ποιήματα, βιωματικές αφηγήσεις, αυθόρμητες παρεμβάσεις του κοινού, διαλόγους, αποσπάσματα κινηματογραφικού σεναρίου και άλλων θεατρικών κειμένων. 

Διακειμενικές είναι οι ποιητικές πηγές, με βασικότερη το σκηνικό ποίημα «Μαρία Νεφέλη» του Οδυσσέα Ελύτη. Όπως προαναφέραμε, ο ίδιος ο τίτλος του έργου «Djenda» προέρχεται από το ομότιτλο ποίημα της συλλογής. Το ποιήματα της συλλογής και ειδικότερα τα ειδοποιά τους χαρακτηριστικό, που είναι ο αντιθετικός διάλογος ανάμεσα στον Αντιφωνητή και στη Μαρία Νεφέλη, λειτουργούν ως εννοιακοί πυρήνες γύρω από τους οποίους κτίζεται η δραματουργική αφήγηση.  

Βασικό ρόλο στη σύνθεση του θεατρικού κειμένου παίζουν οι βιωματικές αφηγήσεις των μελών του «Εργαστηρίου», οι οποίες λειτουργούν συγχρόνως, ως προσωπικές καταγραφές αναμνήσεων και εμπειριών, αλλά και ως αφηγηματικό υλικό που συνθέτει μετωνυμικά τα πολλά προσωπεία της Djenda. 

Κατά τη διαδικασία της δραματουργικής επεξεργασίας το πολυσύνθετο κείμενο αρμολογείται από πρωτότυπες ποιητικές συνθέσεις, δραματοποιημένους διαλόγους και μη λεκτικούς τρόπους έκφρασης, όπως μουσικά αποσπάσματα, πολυμεσικές εικόνες και χορογραφικές παρεμβολές. Η σχέση των λεκτικών και μη λεκτικών τρόπων έκφρασης είναι πολυτροπική και κατά συνέπεια ισότιμη και συμπληρωματική, ακολουθώντας τις μεθοδολογίες του μεταδραματικού και του επινοητικού θεάτρου με έμφαση στη συνεργατική και τη συλλογική δημιουργία. 

Ωστόσο, το συγκολλητικό υλικό, που ομογενοποιεί το σκηνικό αποτέλεσμα είναι η παρουσία του σώματος, το οποίο είναι πανταχού παρόν είτε ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στο κείμενο (fictum) και στη σκηνική πράξη (factum) είτε ως ενεργειακή πηγή, που πυροδοτεί απροσδόκητες εκρήξεις ήχων, κινήσεων και επιτελέσεων. Άλλωστε, η σωματικότητα είναι ειδοποιό χαρακτηριστικό της νεανικής ομάδας του «Εργαστηρίου» και προκύπτει από τη χρόνια ενασχόλησή με τις τεχνικές του βιοενεργειακού θεάτρου.  

Η παράσταση έχει ιδιαίτερη σημασία για την ομάδα “DeepEyes”.  Με αυτήν κλείνει ένας πολυετής κύκλος εννέα (9) ετών οργανωμένης εκπαιδευτικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Το Ε.Π.Δ. ξεκίνησε το 2015 ως πιλοτικό πρόγραμμα της βασικής εκπαίδευσης εγκεκριμένο από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το Υπουργείο Παιδείας. Συνέχισε ως πολιτιστική δράση του Οργανισμού Φεστιβάλ Ολύμπου. Το «Πρόγραμμα Σπουδών» βασιζόταν στη μεθοδολογία της έρευνας–δράσης (actionresearch) και ειδοποιό του χαρακτηριστικό ήταν o πολυετής εκπαιδευτικός του σχεδιασμός, καθώς οι μαθήτριες/τές συμμετείχαν ανελλιπώς από τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού μέχρι σήμερα στο Πανεπιστήμιο. Το στοιχείο αυτό καθιστά το Ε.Π.Δ. ένα διαχρονικό εκπαιδευτικό και πολιτιστικό πρόγραμμα μη-τυπικής μάθησης (longtimeeducational and culturalproject of non-formallearning). 

Σήμερα, κλείνει ο βασικός κύκλος λειτουργίας του Ε.Π.Δ. Πολλά έτη, δημιουργίας, έμπνευσης και αναστοχασμού. Άπειρες στιγμές εμπειριών και βιωμάτων. Ιχνηλατώντας αχτίδες φωτός στο σκοτάδι που τυλίγει τις ζωές των σημερινών νέων. Αναζητώντας διεξόδους, από την αμείλικτη πολυμεσική χειραγωγία και τον άγονο σχολαστικισμό της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, στον ανεξάντλητο ωκεανό της τέχνης. Άλλωστε, το πρωτόγραμμα της Djenda το γράμμα “D”, παραπέμπει στη λεγόμενη «γενιά D» (GenerationDivided), στην οποία ανήκουν οι σημερινοί νέοι, η οποία οροθετείται με βάση την εξοικείωσή της με την τεχνολογία κι όχι με χρονολογικά κριτήρια όπως η «γενιά G». Μια γενιά αντιφατική, αξιακά και πολιτισμικά, που επιχειρεί να ανακαλύψει την αληθινή της ταυτότητα στο ρευστό μετα-σύμπαν (metaverse) της εικονικής πραγματικότητας. 

Κλείνοντας αυτόν τον πολυετή κύκλο η ομάδα του Ε.Π.Δ. αισθάνθηκε την ανάγκη να διατυπώσει τις απόψεις της, για το παρόν και το μέλλον, όχι μόνο το δικό της, αλλά κι όλων των νέων, με τη μορφή ενός «μανιφέστου». Το μανιφέστο αυτό κυκλοφορεί στο διαδίκτυο και εντάσσεται οργανικά και στη θεατρική παράσταση αντικαθιστώντας την αντιστασιακή προκήρυξη, που διένειμε το 1943 στη ναζιστική Γερμανία η εικοσάχρονη Σόφι Σολ, ως μέλος της ομάδας «Λευκό Ρόδο» πληρώνοντας με τη ζωή της, την τολμηρή της απόφαση ν΄ αντισταθεί στον ολοκληρωτισμό, αλλά και σε κάθε αντι-δημοκρατικό καθεστώς. 

Η Σόφι Σολ είναι το τελευταίο προσωπείο της Djenda. Δεν είναι τυχαία η επιλογή αυτή. Στα λόγια της Σοφί Σολ: «Κάποιος, τελικά, έπρεπε να κάνει την αρχή» κρύβεται ο βασικός στόχος της πολυετούς δράσης της ομάδας. Οι τελευταίες φράσεις του «μανιφέστου» συμπυκνώνουν αυτές τις προθέσεις και το τελικό νόημα της παράστασης: «Πιστεύουμε ότι αυτά που γράψαμε τα πιστεύουν και πολλοί άλλοι. Απλώς δεν τολμούν να εκφραστούν και φοβούνται∙ ίσως και τον ίδιο τον εαυτό τους. Εμείς, όμως, δεν φοβόμαστε. Είμαστε εδώ και αγωνιζόμαστε γι΄ αυτά που πιστεύουμε. Το ερώτημα είναι: “Εσείς με ποιους είστε;”»

  Η είσοδος είναι ελεύθερη.