Αφιέρωμα του ΕΘΝΟΥΣ στην Πιερία

Σε τούτη την εκτεταμένη ακτογραμμή της μακεδονικής γης που θεωρείται μία από τις πιο ενδιαφέρουσες της Μεσογείου, οι πλαγιές του θεοκατοίκητου Ολύμπου σβήνουν ομαλά στη θάλασσα αποκαλύπτοντας, σαν δώρα των θεών, κατάφυτα ακρογιάλια και υπέροχες παραλίες.

Αφήνοντας πίσω το ίσωμα της θεσσαλικής πεδιάδας και οδηγώντας με κατεύθυνση προς Θεσσαλονίκη, η στιβαρή σιλουέτα του Ολύμπου έρχεται ολοένα πιο κοντά και κυριαρχεί στην τοπιογραφία.Ο αυτοκινητόδρομος τρέχει πάνω στη στενή λωρίδα γης που απλώνεται ανάμεσα στις πλαγιές του μυθικού βουνού και στο γαλάζιο της θάλασσας, διασχίζοντας μερικά από τα ομορφότερα τοπία της πατρίδας μας.

Η δημοφιλής παραλία της Λεπτοκαρυάς εκτείνεται σε μήκος μεγαλύτερο των 10 χιλιομέτρων.

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Το βλέμμα στη δύση καθηλώνεται από τις βαθυπράσινες γήινες γραμμές των ορεινών επάλξεων, ενώ σε όλο τον ανατολικό ορίζοντα το διάπλατο Αιγαίο σμιλεύει τη στεριά δημιουργώντας μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες παραλίες της Ελλάδας. Οι ντόπιοι καμαρώνουν για τον τόπο τους υποστηρίζοντας πως πρόκειται για τον απόλυτο συνδυασμό βουνού και θάλασσας, πράσινου και γαλάζιου, γλυκού και αλμυρού νερού και μάλλον δεν έχουν άδικο.

Η θέα από το κάστρο του Πλαταμώνα δρα πάντα ανακουφιστικά αποζημιώνοντας τους ταξιδιώτες για την όποια ταλαιπωρία στην εθνική οδό. Κοιτάζοντας από ψηλά την εκτεταμένη αυτή ακτογραμμή που ξεπερνά σε μήκος τα 30 χιλιόμετρα, διαπιστώνεις «ιδίοις όμμασι» πως πρόκειται για μια από τις πλέον εκτεταμένες αμμουδερές ακρογιαλιές της Αν. Μεσογείου που επιπλέον έχει την τύχη να απλώνεται στα πόδια του διάσημου βουνού των θεών.

Από το κάστρο του Πλαταμώνα ένας στενός δρόμος που φεύγει δεξιά κατηφορίζει με 2-3 γρήγορες στροφές προς την ακτή και στη συνέχεια κινείται νότια σε πορεία παράλληλη με την ακροθαλασσιά και τη σιδηροδρομική γραμμή. Πεύκα, θεόρατα πλατάνια που ποτίζονται από την αλμύρα και πελαγίσια νερά, διάφανα σαν κρύσταλλο, θα σας συντροφεύουν για περίπου 2 χιλιόμετρα μέχρι το μικρό λιμάνι του Πλαταμώνα που απέχει 54 χλμ. από τη Λάρισα και 38 από την Κατερίνη.

Ο ψαράς σέρνει έξω από το νερό τη βάρκα του, χρησιμοποιώντας το παραδοσιακό ξύλινο βαρούλκο, στην παραλία Λεπτοκαρυάς.

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι κάτοικοι του ορεινού Παντελεήμονα που είχε ρημάξει από τον Εμφύλιο, αναζητούσαν την ευκολία των μετακινήσεων, μετοίκησαν εδώ, στα φιλόξενα παράλια του Αιγαίου τα οποία τους πρόσφεραν πρόσβαση στον σιδηρόδρομο, αλλά και στον οδικό άξονα Αθηνών ? Θεσσαλονίκης.

Γύρω από το νεότευκτο λιμάνι του Πλαταμώνα υπάρχουν ταβέρνες, και καφετέριες, ενώ από νωρίς τον Μάη οι κοντινές υπέροχες αμμουδιές κατακλύζονται από δεκάδες αλλοδαπούς λουόμενους που χαίρονται να κολυμπούν στα γαλαζοπράσινα νερά ατενίζοντας ταυτόχρονα τον χιονισμένο θεοκατοίκητο Ολυμπο που μεγαλόπρεπα φράζει τον ορίζοντα στη δύση.

Στην Ανω Σκοτίνα, θα δείτε τον ναό της Κοιμήσεως (1862) με τον θεόρατο πλάτανο. 

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Ο δρόμος συνεχίζει την προς Νότο πορεία του για την απλωτή ακτή των Νέων Πόρων που ξεδιπλώνει την αμμουδιά της στα όρια των Νομών Πιερίας και Λάρισας.

Ολες οι παραλίες του Πλαταμώνα είναι οργανωμένες καθώς προσφέρουν δυνατότητα για θαλάσσια σπορ, windsurf, αλεξίπτωτο θαλάσσης, θαλάσσιο σκι, καταδύσεις αλλά και καγιάκ ανοικτής θάλασσας, ενώ κάθε χρόνο βραβεύονται με τη Γαλάζια Σημαία.

Πλατάνια έως τη θάλασσα

«Εδώ κάνει κουμάντο ο Ολυμπος. Τα γυρίσματα του καιρού δύσκολα μπορείς να τα προβλέψεις», μας λέει βαριανασαίνοντας ο ψαράς ενώ σέρνει έξω από το νερό τη βάρκα του, χρησιμοποιώντας το παραδοσιακό ξύλινο βαρούλκο.

Στην όμορφη και δροσερή πλατεία του Παλιού Παντελεήμονα λειτουργούν καφέ και εστιατόρια.

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Ολη η περιοχή από την παραλία του Παντελεήμονα μέχρι τη Λεπτοκαρυά δεν διαθέτει ασφαλές λιμάνι. Ετσι, μετά το ψάρεμα οι βάρκες τραβιούνται στην άμμο με αυτοσχέδια βαρούλκα για να προφυλαχτούν από τα μπουρίνια που ξεσπούν συχνά-πυκνά τον Μάη, ακόμα και τον Ιούνη.

Η τεράστια σε μήκος αυτή ακρογιαλιά έχει εύκολη πρόσβαση από την Εθνική οδό. Βέβαια ο τόπος έχει αναπτυχθεί άναρχα και κακόγουστα καθώς τσιμεντένια κτίσματα που δεν ταιριάζουν με την αισθητική του τοπίου ξεφυτρώνουν παντού. Η φύση πληγωμένη συρρικνώνεται, μαραζώνει, υποχωρεί μπρος στην ξέφρενη οικοπεδοποίηση που απειλεί να «καταπιεί» τα πάντα!

Στον Κάτω Ολυμπο, σε ύψος 1.400 μέτρων, θα συναντήσετε μία ακόμα από τις δεκάδες μικρές, άγνωστες λίμνες της ορεινής Ελλάδας.

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Από το κάστρο του Πλαταμώνα κατηφορίζουμε τον δρόμο που οδηγεί προς την παραλία του Παντελεήμονα η οποία αποτελεί φυσική συνέχεια της ακτής της Σκοτίνας. Η όμορφη αμμουδιά της διακόπτεται από πλατανοδάση, ενώ παντού υπάρχουν διάσπαρτα συγκροτήματα ξενοδοχείων, αλλά και κάμπινγκ. Ανάμεσα στην παραλία της Σκοτίνας και του Παντελεήμονα παρεμβάλλεται μια δασική έκταση με θεόρατα πλατάνια που κυριολεκτικά βρέχεται από το κύμα και δεν προσεγγίζεται με αυτοκίνητο αφού δεν υπάρχουν δρόμοι.

Ωστόσο, αν συνεχίσετε πεζοπορικά πάνω στην παραλία, σίγουρα θα βρεθείτε σ' ένα απ' τα πιο ήσυχα σημεία τούτης της ατέλειωτης, μα και εξαιρετικά πολύβουης τους καλοκαιρινούς μήνες ακτής.

Το κάστρο του Πλαταμώνα και η ενιαία ακτή Παντελεήμονα - Σκοτίνας.

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Μετά την ακτή του Παντελεήμονα ένας σύντομος ασφάλτινος δρόμος σας οδηγεί στην απλωτή ακροθαλασσιά της Σκοτίνας. Μια από τις όμορφες και δημοφιλείς παραλίες της περιοχής και από τις πρώτες που γεμίζει ξένους επισκέπτες από τις πρώτες ζεστές ημέρες του καλοκαιριού. Στη συνέχεια το σκηνικό επαναλαμβάνεται περίπου το ίδιο. Ξενοδοχεία, εξοχικές κατοικίες που φτάνουν μέχρι τον αφρό, πυκνή δόμηση και χιλιόμετρα ολόλευκης και καθαρής, ανοικτής στο πέλαγος, αμμουδιάς.

Η πορεία μας ανακόπτεται μπροστά στο πυκνό πλατανόδασος που καλύπτει τις εκβολές του ποταμού Ζηλιάνα ο οποίος πηγάζει ψηλά στον Ολυμπο. Εδώ συναντάμε μια πραγματική όαση ζωής όπου η άγρια φύση -έστω και προσωρινά- φαίνεται να κερδίζει το χαμένο έδαφος.

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης

Η δημοφιλής παραλία της Λεπτοκαρυάς εκτείνεται σε μήκος μεγαλύτερο των 10 χιλιομέτρων, ενώ σε αρκετά σημεία το πλάτος της ξεπερνά τα 30-40 μέτρα. Ο δρόμος τρέχει κατά μήκος της και ουσιαστικά είναι αυτός που χωρίζει την αστική δόμηση από το κύμα. Ετσι λοιπόν από τη μία μεριά, παραταγμένα αράδα βρίσκονται τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και οι καφετέριες με τα τραπεζάκια τους σχεδόν πάνω στην άμμο και από την άλλη οι ομπρέλες, οι ξαπλώστρες και το γαλάζιο της θάλασσας.

Αρκετά τμήματα της παραλίας της Λεπτοκαρυάς είναι νοικοκυρεμένα, λειτουργικά και οργανωμένα, ενώ υπάρχουν ανάλογοι χώροι για στάθμευση. Το ίδιο μοτίβο θα συναντήσετε έως την Πλάκα Λιτόχωρου. Ανάμεσα στην Πλάκα και στη Σκάλα Λιτόχωρου (το λιμάνι) απλώνεται η εκτεταμένη ακρογιαλιά Γκρέμνια.

Η θάλασσα αν και είναι κοντά στον δρόμο δεν προσεγγίζεται εύκολα. Η δόμηση στην περιοχή αυτή είναι ελάχιστη, σε αντίθεση με τις παραλίες νοτιότερα. Η ακτή κάνει ένα απότομο σκαλοπάτι με κάθετα βράχια ύψους 10-15 μέτρων όπου δέντρα και τεράστιοι θάμνοι κρέμονται πάνω από το ακροθαλάσσι.

Ορεινές εξορμήσεις

Αν βρεθείς στην περιοχή επιβάλλεται να επιχειρήσεις μια έστω και σύντομη βόλτα προς τις δασωμένες πλαγιές του Κάτω Ολύμπου και το χωριό του Παλιού Παντελεήμονα. Ο εντυπωσιακός αυτός οικισμός, σαν από θαύμα κατόρθωσε να αναγεννηθεί από τις στάχτες του καθώς μέχρι πρόσφατα ήταν σε πλήρη εγκατάλειψη. Στην όμορφη και δροσερή πλατεία του με την υπέροχη θέα στο πέλαγος, κάτω από τη σκιά που προσφέρει το θεόρατο πλατάνι λειτουργούν καφέ και εστιατόρια. Δεν υπάρχει καλύτερη πρόταση μετά το μεσημεριανό μπάνιο, από μια βόλτα στη βουνίσια δροσιά του Παντελεήμονα.

Ο δρόμος που ξεκινά από το ύψος του κάστρου, περνά από τον νέο χωριό του Παντελεήμονα και ανηφορίζει για τον Παλιό Παντελεήμονα (άσφαλτος 8 χιλιόμετρα). Καθώς σταματά στην είσοδο του οικισμού, ένα λιθόστρωτο μονοπάτι αναλαμβάνει να σας οδηγήσει στην όμορφη πλατανοσκέπαστη πλατεία.

Στη συνέχεια η ασφαλτόδρομος ανηφορίζει σε μια ευχάριστη διαδρομή έως το χωριό Καλιππεύκη (13 χλμ.) παρέα με πανύψηλα δασικά πεύκα, έλατα και οξιές. Σύντομη παράκαμψη θα σας φέρει στην πανέμορφη Σκοτίνα, μια ορεινή κοινότητα που απολαμβάνει την ασυλία της φύσης, αλλά και διατηρεί ζωντανές τις παραδόσεις της.

Από την παραλία της Λεπτοκαρυάς ανηφορίζουμε εύκολα (5 χλμ.) για τις γειτονιές της Παλιάς Λεπτοκαρυάς. Από αυτό το σημείο αρχίζει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάβαση -πάντα σε ασφάλτινο δρόμο- που στριφογυρνά στις δασωμένες υπώρειες του βουνού. Στη θέση «Κορομηλιά», διασταύρωση δεξιά, θα σας φέρει στο καινούργιο καταφύγιο απ' όπου θ' απολαύσετε από ύψος 1000 μέτρων την καλύτερη «αεροπορική» θέα της περιοχής.

Στη συνέχεια ο δρόμος γυρίζει προς τη μασχάλη του βουνού και μας ανεβάζει στα 1050 υψόμετρο όπου συναντάτε τη Μονή Κανάλων με θέαση στα δάση και στα ακροβούνια του Ολύμπου. Η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη της μονής συναντάται σε επιγραφή του 1638, που βρίσκεται στον ναό των Αγίων Πάντων.

Ο Αγγλος περιηγητής του 19ου αιώνα Leοn Hezey ανάγει την ίδρυσή της στον 9ο αιώνα, χωρίς όμως άλλα στοιχεία να το επιβεβαιώνουν. Το καθολικό είναι τύπου τρίκλιτης, θολοσκέπαστης Βασιλικής και κτίστηκε το 1833.

Από τη Μονή Καναλών μπορείτε να προσεγγίσετε μέσα από μια καθαρά ορεινή διαδρομή το χωριό Καρυά (8 χλμ.) και να συνεχίσετε την περιήγησή σας στα χωριά των δυτικών παρυφών του Ολύμπου.

Το Λιτόχωρο απέχει 6 και 10 χιλιόμετρα αντίστοιχα από την Πλάκα Λιτόχωρου και την παραλία της Λεπτοκαρυάς, ενώ είναι η αφετηρία για την πεζοπορική ανάβαση στις πλαγιές του ψηλότερου βουνού της χώρας και την όμορφη δασική τοποθεσία Πριόνια. Φυσικά σε «απόσταση βολής» βρίσκεται ο περίφημος και άρτια οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος του Δίου.

Το κάστρο του Πλαταμώνα

Τα πρώτα οχυρωματικά έργα έγιναν τον 10ο μ.Χ. αιώνα, πιθανόν στη θέση όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη Ηράκλειο (4ος αι). Το τοπωνύμιο Πλαταμώνας αναφέρεται γραπτώς για πρώτη φορά σε χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού Α', το 1198.

Αργότερα και μετά την κατάληψη της Κων\πολης από τους Σταυροφόρους(1204), οι Φράγκοι που είχαν βάλει φαίνεται σκοπό να στρογγυλοκάτσουν για τα καλά στην περιοχή, ύψωσαν τα επιβλητικά τείχη και τον θεόρατο πύργο. Από τότε και στο εξής, για περίπου 200 ολόκληρα χρόνια, πιο μεθοδικά πλέον, διαφέντευαν τους φτωχούς αγρότες του κάμπου και ήλεγχαν τα καραβάνια που περνούσαν από εδώ.

Οταν όλη η Βαλκανική χερσόνησος πέρασε στα χέρια των Τούρκων, το θρυλικό καστέλι υποδέχτηκε τους νέους ηγεμόνες. Το 1897 βομβαρδίστηκε από τον πλοίαρχο Σαχτούρη και εγκαταλείφθηκε από τους Τούρκους.

Το Απρίλη του 1941 μετά την κατάρρευση του μετώπου και την παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Γερμανούς, μια στρατιωτική μονάδα Νεοζηλανδών έχοντας ως αποστολή της να προστατεύσει την υποχώρηση των συμμάχων και να εξασφαλίσει τη μετάβασή τους στην Κρήτη, οχύρωσε το κάστρο προσπαθώντας να καθυστερήσει την προς Νότο επέλαση των ναζί.

Τότε οι Γερμανοί σφυροκόπησαν το θρυλικό οχυρό του Πλαταμώνα προκαλώντας του μεγάλες ζημιές.

Η επιβλητική διπλή πύλη οδηγεί τους επισκέπτες στο εσωτερικό των τειχών (πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης) όπου ξεχωρίζει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η μόνη σωζόμενη από τις άλλες πέντε που υπήρχαν εδώ πριν καταστραφούν ολοσχερώς από τους Τούρκους.

Οι ώρες επίσκεψης του χώρου είναι καθημερινά 8:00 με 15:00 και η είσοδος κοστίζει 2 ευρώ, πληροφορίες στο τηλ.: 23520 44470.

Fast info

Ανω Σκοτίνα

Αξίζει να επισκεφθείτε αυτό το «μπαλκόνι» του Αιγαίου μόνο και μόνο για να δείτε τον Ναό της Κοιμήσεως (1862) με τον θεόρατο πλάτανο, η διάμετρος του οποίου φθάνει τα 10 μέτρα. Υπάρχει πηγή με γάργαρο τρεχούμενο νερό, ενώ η θέα είναι συναρπαστική.

Αρχαίες πόλεις

Στα ριζά του Κάτω Ολύμπου πιθανόν να βρισκόταν η Πίμπλεια που μαζί με τα Λείβηθρα ήταν αρχαίες πόλεις της Πιερίας που σχετίζονταν με τη δράση του Ορφέα. Μάλιστα τα Λείβηθρα φαίνεται να συμπίπτουν με τον αρχαιολογικό χώρο που υπέδειξε μεταπολεμικά ο Εφορος Αρχαιοτήτων Ν. Κοτζιάς και βρίσκεται βόρεια από τη Σκοτίνα.

Γαλάζια λίμνη

Ακολουθώντας την προτεινόμενη διαδρομή από Παλιό Παντελεήμονα για Ανω Σκοτίνα θα βγείτε στη θέση «Σαλτάνη». Από εδώ αξίζει να πάρετε τον στενό άλλα σχετικά βατό χωμάτινο δρόμο που τρυπώνει στο πυκνό δάσος οξιάς. Μετά 9 χιλιόμετρα γερής ανάβασης θα βρεθείτε στη θέση «Βρύση Κατή» όπου σε ύψος 1.400 μέτρων θα συναντήσετε μία ακόμα από τις δεκάδες μικρές, άγνωστες λίμνες της ορεινής Ελλάδας.

ΦΑΓΗΤΟ

Στην Λεπτοκαρυά υπάρχει η ψαροταβέρνα «Κάβος» (23520 33038), ενώ στην παραλία του Πλαταμώνα θα πάτε στην ψαροταβέρνα «Ψαροπούλα» (23520 42436) και στο μεζεδοπωλείο «Αλισάχνη» (6977063656). Προτεινόμενο λόγω θέσης (πάνω στο κύμα) είναι το εστιατόριο του ξενοδοχείου «Κύματα».

Στο Λιτόχωρο στον δρόμο προς εθνική οδό θα βρείτε την ψαροταβέρνα «Ελληνικό» (23520 61365)

Στην παραλία του Νέου Παντελεήμονα (πάνω στην άμμο) υπάρχει το εστιατόριο - ψαροταβέρνα «Νοσταλγία» (23520 43900)

Στη γραφική πλατεία του Παλιού Παντελεήμονα καλές είναι οι ταβέρνες «Ολυμπος», (23520 22377), «Πλάτανος» (23520 22603), «Πέτρινο» και «Ζαγρέας» (23520 22717)

ΔΙΑΜΟΝΗ

Λεπτοκαρυά - Σκοτίνα

«Olympian bay» (23520 31311, www.dionpalace.com).

«Poseidon palace» (23520 31602, www.poseidonpalace.gr).

«Saint Panteleimon» (23520 41195, www.sanpanteleimon.gr).

«Helena» (23520 41695, www.helena-apartments.gr).

«Αφροδίτη» (23520 44000, www.afroditi-hotel.gr).

Παραλία Λιτόχωρου

«Litohoro Olympus resort villas» (23520 22200, www.litohororesort.gr).

«Kavo Olympus» (23520 22222, www.cavoolympo.gr).

Λιτόχωρο

«Olympus Mediter-ranean» (www.mediterraneanhotels.gr).

«Το Παλιό Λιτόχωρο» (23520 84059, www.paliolitohoro.gr).

«Πάνθεον» (23520 83931, www.villapantheon.gr).

Παλιός Παντελεήμονας

«Πλειάδες» (23520 22661, www.pliades.gr).

«Πάνθεον» (23520 22444, www.pantheon-pieria.gr).

«Καστανία γη» (23520 22332, www.kastania-gi.gr).

«Λόγω θέας» παραδοσιακός ξενώνας (23520 22725, www.logotheas.gr).

Πλαταμώνας

«Τα Κύματα» (23520 41240, www.hotelkymata.gr).

Κείμενo: Ζερμαίν Αλεξάκη

Φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης/ www.viewsofgreece.gr

ethnos.gr