Η επέλαση των ρομπότ απειλεί 800 εκατ. θέσεις εργασίας

 

Επιταχύνοντας τη στροφή των επιχειρήσεων στη χρήση των νέων τεχνολογιών, η πανδημία ανέδειξε τη βιομηχανία του αυτοματισμού και της ψηφιοποίησης σε έναν από τους ελάχιστους κερδισμένους της κρίσης.

Στατιστικά στοιχεία τόσο των επίσημων κρατικών υπηρεσιών όσο και των επιχειρήσεων κατατείνουν σε ραγδαία αύξηση της παραγωγής και της χρήσης της ρομποτικής αλλά και άλλων νέων τεχνολογιών στη διάρκεια της πανδημίας. Αναμφίβολα, όμως, η νέα πραγματικότητα συνεπάγεται καινούργιους κραδασμούς στον κόσμο της εργασίας και εξαφάνιση πολλών επαγγελμάτων με 800 εκατομμύρια άτομα να κινδυνεύουν να χάσουν τη θέση τους και να δουν το επάγγελμά τους να εξαφανίζεται.

Σχετικό δημοσίευμα των Financial Times παραθέτει εκτιμήσεις της Ελίζαμπεθ Ρέινολντς, στέλεχος του ΙΜΤ και επικεφαλής ομάδας εργασίας που μελετά το μέλλον της εργασίας. Οπως τονίζει η κ. Ρέινολντς, «κάποιες επιχειρήσεις βρήκαν τρόπο να διατηρήσουν την παραγωγικότητά τους απασχολώντας λιγότερους εργαζομένους και σίγουρα δεν θα εγκαταλείψουν αυτό που πέτυχαν». Το αποτέλεσμα ήταν, έτσι, να αυξηθεί η παραγωγή και το διεθνές εμπόριο ρομπότ αλλά και άλλων αυτόματων τεχνολογιών σε πολλές χώρες, αναπληρώνοντας ώς ένα βαθμό τη μείωση του παγκόσμιου εμπορίου. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι εισαγωγές βιομηχανικών ρομπότ αυξήθηκαν κατά 5% στη διάρκεια των πρώτων οκτώ μηνών του έτους, την περίοδο δηλαδή που εξαιτίας της πανδημίας μειώθηκαν οι εισαγωγές της υπερδύναμης συνολικά κατά 11%. 

Σύμφωνα με την Ιαπωνική Ενωση Ρομποτικής, στο ίδιο χρονικό διάστημα στην Ιαπωνία οι πωλήσεις βιομηχανικών ρομπότ υπερέβησαν τις πωλήσεις μηχανολογικού εξοπλισμού βιομηχανίας, ενώ οι εξαγωγές ρομπότ αυξήθηκαν κατά 13% το δεύτερο τρίμηνο. Στην Κίνα, άλλωστε, τον Αύγουστο αυξήθηκε η παραγωγή βιομηχανικών ρομπότ κατά 14% σε ετήσια βάση αλλά και στην Ευρωζώνη, η παραγωγή μηχανολογικού εξοπλισμού ειδικού σκοπού, κατηγορία στην οποία εντάσσονται και τα ρομπότ, ήταν σαφώς υψηλότερη από τους περισσότερους τομείς, συμπεριλαμβανομένης και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Αντανάκλαση της στροφής στην αυτοματοποίηση ήταν και η σαφώς καλύτερη εικόνα της απασχόλησης στον τομέα του προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών όταν την ίδια περίοδο η πανδημία είχε οδηγήσει σε πτώση της απασχόλησης κατά 3,1%.   Η πανδημία αποτελεί «πραγματική ωστική δύναμη για τις ψηφιακές τεχνολογίες», σχολιάζει ο Πάτρικ Σβάρτζκοπφ, μέλος του Δ.Σ. της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ρομποτικής (IFR). 

Σύμφωνα με την IFR, ο αριθμός των υπηρεσιών που θα εξυπηρετούν τα ρομπότ ανά τον κόσμο θα αυξηθεί κατά 38% μέσα στο έτος και η ανάπτυξη αυτή θα ενισχυθεί τα επόμενα δύο χρόνια. Η ιατρική και η καθαριότητα θα είναι, όμως, οι τομείς στους οποίους θα αυξηθεί σημαντικά η χρήση των ρομπότ.

Οπως επισημαίνει η συμβουλευτική McKinsey, η ψηφιακή επικοινωνία μεταξύ επιχειρήσεων και πελατών έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες τόσο όσο αυξάνεται συνήθως σε διάστημα ετών. Οι μεταβολές στην ψηφιακή τεχνολογία προχωρούν με ταχύτητα περίπου 25 φορές μεγαλύτερη από εκείνη προ της πανδημίας. Και βέβαια έχει αλλάξει η στάση των υψηλόβαθμων στελεχών των επιχειρήσεων έναντι του αυτοματισμού και της ρομποτικής. Ως τώρα χρησιμοποιούσαν τις νέες τεχνολογίες με σκοπό τη μείωση του κόστους, ενώ τώρα την εκμεταλλεύονται για να διασφαλίσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Οι ραγδαίες εξελίξεις αναμένεται, όμως, να έχουν άμεσες επιπτώσεις στην αγορά εργασίας  και πολλοί οικονομολόγοι εκφράζουν φόβους ότι θα οδηγήσουν σε εξαφάνιση ορισμένων επαγγελμάτων όπως για παράδειγμα του  πωλητή εμπορικών καταστημάτων ή του ρεσεψιονίστ. Σύμφωνα με σχετική έρευνα που εκπόνησαν δύο οικονομολόγοι του Bloomberg Economics, οι Ζιάντ Νταούντ και Σκοτ Τζόνσον,  έως και 800 εκατομμύρια άτομα διατρέχουν κίνδυνο όχι απλώς να χάσουν τη θέση εργασίας τους αλλά να δουν το επάγγελμά τους να χάνει κάθε χρησιμότητα και να εκλείπει οριστικά. Οι ίδιοι οικονομολόγοι εκτιμούν μάλιστα πως οι χώρες με τον μεγαλύτερο κίνδυνο ραγδαίας μείωσης της απασχόλησης εξαιτίας των νέων τεχνολογιών είναι οι χώρες του Περσικού Κόλπου, η Τσεχία, η Σλοβακία και η Ιαπωνία που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις ανατροπές από τον αυτοματισμό. Οπως τονίζει το Bloomberg, οι χώρες αυτές είναι τόσο ευάλωτες επειδή μεγάλο ποσοστό του εργατικού τους δυναμικού απασχολείται στις απλές εργασίες ρουτίνας που μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν από μηχανές. 

Οι δύο οικονομολόγοι του Bloomberg προειδοποιούν παράλληλα πως ο αυτοματισμός εγκυμονεί κινδύνους περαιτέρω διεύρυνσης της εισοδηματικής ανισότητας. Κι ενώ ώς τώρα η επικρατούσα αντίληψη ήταν πως τα ρομπότ απειλούν κυρίως τα επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης, τώρα αντικαθιστούν καθήκοντα πιο σύνθετα που, όμως, μπορούν να διασπαστούν  σε πιο απλά μηχανικά βήματα. Και αυτά συνήθως συγκαταλέγονται στα επαγγέλματα μεσαίου εισοδήματος.  Δεν λείπουν, βέβαια, και οι αισιόδοξοι όπως οΤίες Πέτερσεν, οικονομολόγος και αναλυτής στο ίδρυμα Bertelsmann, που προεξοφλεί πως μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια «η ψηφιοποίηση θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας  από όσες εξαφανίζει».