Η «πράσινη» οικονομία αντέχει στην κρίση

Σε μια Ελλάδα που υποφέρει από την οικονομική κρίση και η νέα γενιά μαστίζεται περισσότερο απ' όλους από την ανεργία, φαίνεται ότι η στροφή προς τα λεγόμενα «πράσινα» επαγγέλματα δίνει ελπίδες για σίγουρη αποκατάσταση και σε
τεράστιο φάσμα απασχόλησης. Η πράσινη οικονομία ανταποκρίνεται σήμερα σε δύο μεγάλα αιτήματα της ανθρωπότητας: την προστασία-διατήρηση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και την παράλληλη προστασία της απασχόλησης και ταυτόχρονα αποτελεί τη σημαντικότερη
ελπίδα για το μέλλον του πλανήτη, όσο και για τη διαμόρφωση του εργασιακού τοπίου τα επόμενα χρόνια.
Οι πράσινες θέσεις εργασίας, τα πράσινα επαγγέλματα όπως είναι ευρύτερα γνωστά, είναι εκείνες που προστατεύουν τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, που συμβάλλουν στην ορθολογική διαχείριση και τη χρήση της ενέργειας και των φυσικών πόρων, που περιορίζουν την κατασπατάληση του νερού, που ελαττώνουν την παραγωγή αποβλήτων και οδηγούν σε μια οικονομία με μειωμένο το αποτύπωμα του άνθρακα. Τα πράσινα επαγγέλματα αποτελούν είτε μετεξέλιξη ήδη υπαρχόντων επαγγελμάτων, είτε εντελώς νέες ειδικότητες και εξειδικεύσεις, οι οποίες γεννιούνται από την ανάγκη για μία βιώσιμη - αειφόρο ανάπτυξη.
Παλιότερα κάποιοι πίστευαν ότι η πράσινη οικονομία θα περιορίσει την απασχόληση, σήμερα, όμως, όλοι έχουμε πειστεί πως η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι απειλή αλλά σύμμαχος της απασχόλησης. Αυτό συμβαίνει επειδή: α) ενισχύει τις επενδύσεις, β)προωθεί την καθαρή παραγωγή και τη δημιουργία των πράσινων προϊόντων και γ) δημιουργεί πράσινες θέσεις εργασίας. Η τάση, λοιπόν, των ανεπτυγμένων όσο και των αναπτυσσόμενων κρατών είναι να ενισχύουν σημαντικά την ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας.
Τα πράσινα επαγγέλματα μπορούν να αναφέρονται και να καλύπτουν όλους τους τομείς της οικονομίας:

• Πρωτογενής τομέας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, μεταλλεία, δάση)
Βιολογικά προϊόντα σε γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, παρεμβάσεις στη βιοποικιλότητα, ορθολογική εξόρυξη και εκμετάλλευση ορυκτών πόρων, διαχείριση οικοσυστημάτων και ειδικότερα δασών κ.ά.
• Δευτερογενής τομέας (βιομηχανία, κατασκευές)
Κατασκευή ειδών και προϊόντων με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, κατασκευή πράσινων κτιρίων, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση απορριμμάτων και αποβλήτων κ.ά.
• Τριτογενής τομέας (εμπόριο, διακίνηση προϊόντων, υπηρεσίες)
Εμπόριο και διακίνηση των πράσινων προϊόντων, ανάπτυξη υποδομών και υπηρεσιών για τη διακίνησή τους.
• Τεταρτογενής τομέας (υπηρεσίες πνευματικού χαρακτήρα, παροχής συμβουλών και πληροφοριών, έρευνα)

Έρευνα για την αειφόρο ανάπτυξη, εφαρμογές διαδικασιών περιβαλλοντικής διαχείρισης και ελέγχου της παραγωγής, διαδικασίες και μεθοδολογία πιστοποίησης, τρόπους προβολής, μεθόδους επικοινωνίας, διαδικασίες εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Η εικόνα στην ελληνική αγορά
Στην Ελλάδα, τομείς στους οποίους αναπτύσσεται η πράσινη απασχόληση είναι:

• Η ύδρευση, η αποχέτευση και η διαχείριση των υγρών αποβλήτων.
• Η προστασία και η διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
• Διαχείριση υδάτινων πόρων.
• Η διαχείριση παράκτιων περιοχών.
• Η πρόληψη και ο έλεγχος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
• Το αστικό περιβάλλον.
• Η ανακύκλωση και η διαχείριση των απορριμμάτων, κυρίως των στερεών.
• Η διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων.
• Η διαχείριση της ενέργειας και η εξεύρεση εναλλακτικών, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
• Η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.
• Η ρύπανση του εδάφους.
• Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
• Οι μεταφορές.

Οι κλάδοι που θα γνωρίσουν άνθηση
Μια σειρά επαγγελμάτων αναμένεται να γνωρίσουν ιδιαίτερη άνθιση στα επόμενα χρόνια, όπως ο γεωπόνος φυτικής παραγωγής, ο γεωργός των βιολογικών καλλιεργειών, ο γεωτεχνολόγος - περιβαλλοντολόγος, ο δασολόγος - περιβαλλοντολόγος, ο ειδικός δασικής προστασίας, ο ειδικός γεωγραφικών συστημάτων, ο ελεγκτής/επιθεωρητής περιβάλλοντος, ο έμπορος των βιολογικών αγορών, ο ξεναγός εθνικών δρυμών και προστατευόμενων περιοχών, ο επόπτης φυσικού περιβάλλοντος, ο κτηνοτρόφος, ο μελισσοκόμος (και οι δύο στον βιολογικό τομέα), ο μηχανικός περιβάλλοντος, ο μηχανικός διαχείρισης φυσικών πόρων, ο περιβαλλοντολόγος, ο πωλητής βιολογικών τροφίμων, το στέλεχος εγκατάστασης - διαχείρισης - παρακολούθησης ΧΥΤΑ, το στέλεχος ήπιων μορφών αγροτουρισμού, το στέλεχος οργάνωσης προγραμμάτων ανακύκλωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, το στέλεχος παρακολούθησης εγκαταστάσεων διαχείρισης υγρών αποβλήτων, ο τεχνικός φυσικού αερίου, ο τεχνικός βιολογικής γεωργίας, ο τεχνικός ελέγχου ρύπανσης και εγκαταστάσεων αντιρύπανσης, ο τεχνίτης τροφίμων και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, ο τεχνολόγος αντιρύπανσης, ο τεχνολόγος γεωπόνος, ο τεχνολόγος διαχείρισης φυσικών πόρων, ο τεχνολόγος ελέγχου ποιότητας αγροτικών προϊόντων, ο τεχνολόγος ενέργειας, ο υπεύθυνος αποκατάστασης περιβαλλοντικά υποβαθμισμένων περιοχών και ζωνών.
Οι προοπτικές τους Οι τομείς που γνωρίζουν ανάπτυξη
Τα «πράσινα» επαγγέλματα είναι πολλά και αναπτύσσονται συνεχώς. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθοι κλάδοι και οι δραστηριότητες με τις οποίες συνδέονται:
Γεωπόνος φυτικής παραγωγής (κατεύθυνση φυτοπροστασίας & περιβάλλοντος)
Ο γεωπόνος σχεδιάζει, συμβουλεύει και εφαρμόζει μελέτες και προγράμματα γεωργικής και κτηνοτροφικής ανάπτυξης με στόχο την αύξηση της παραγωγής και την ποιοτική βελτίωσή της. Ο γεωπόνος, ως σύμβουλος παραγωγής, παρέχει συμβουλές στους αγρότες ή κηπουρούς για το είδος και τον τρόπο καλλιέργειας των φυτών ανάλογα με το κλίμα και το έδαφος κάθε περιοχής. Διαπιστώνει διάφορες ασθένειες της παραγωγής ή των φυτών και υποδεικνύει τρόπους αντιμετώπισής τους. Δίνει πληροφορίες και συμβουλεύει για τη χρήση νέων υβριδίων και για την αγορά των κατάλληλων γεωργικών μηχανημάτων. Επιπλέον, συμβουλεύει τους αγρότες για την εκτροφή, διατροφή και αναπαραγωγή των αγροτικών ζώων. Ο γεωπόνος, ως ερευνητής, ερευνά και εφαρμόζει πρότυπες και νέες υβριδικές καλλιέργειες. Επίσης, εξετάζει την αποτελεσματικότητα και τις επιπτώσεις νέων φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.
Γεωργός (βιολογικής γεωργίας)
Η βιολογική γεωργία διαφέρει από τα άλλα συστήματα γεωργίας σε πολλά σημεία. Ευνοεί τις ανανεώσιμες πηγές και την ανακύκλωση επιστρέφοντας στο έδαφος τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στα κατάλοιπα. Η βιολογική γεωργία σέβεται τα συστήματα του ίδιου του περιβάλλοντος για την καταπολέμηση των παρασίτων και των ασθενειών στις καλλιέργειες και στην κτηνοτροφία και αποφεύγει τη χρησιμοποίηση συνθετικών παρασιτοκτόνων, ζιζανιοκτόνων, χημικών λιπασμάτων, αυξητικών ορμονών, αντιβιοτικών ή γενετικών τροποποιήσεων. Αντίθετα, ο γεωργός βιολογικής γεωργίας χρησιμοποιεί ένα φάσμα τεχνικών που βοηθούν τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και μειώνουν τη ρύπανση.
Γεωτεχνολόγος - Περιβαλλοντολόγος
Ερευνά, ανιχνεύει και εντοπίζει μεταλλοφόρα πεδία, αναλύει, αναγνωρίζει και επεξεργάζεται δείγματα, συντάσσει οικονομοτεχνικές μελέτες εκμεταλλευσιμότητας ορυκτών υλών. Συμμετέχει στην επεξεργασία, παραγωγή και ποιοτικό έλεγχο των βιομηχανικών και αδρανών ορυκτών, μεταλλευμάτων και ενεργειακών πρώτων υλών και στη συνέχεια στην οργάνωση της μεταφοράς, αποθήκευσης, διακίνησης και επεξεργασίας αυτών.
Μελετά και παρακολουθεί την κατασκευή γεωτεχνικών και μεταλλευτικών έργων, συμμετέχει σε θέματα πραγματογνωμοσύνης και στελεχώνει τις υπηρεσίες ασφάλειας σε ορυχεία και μεταλλευτικές επιχειρήσεις.
Διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις για τον έλεγχο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη μελέτη ατμοσφαιρικής διασποράς σε μεγάλες σημειακές και επιφανειακές πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αναλαμβάνει μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και επιλαμβάνεται των κοινωνικών, νομικών και οικονομικών επιπτώσεων των επιχειρήσεων σύμφωνα πάντα με το εθνικό και διεθνές δίκαιο.
Μηχανικός περιβάλλοντος
Ο μηχανικός περιβάλλοντος ασχολείται με τη διαχείριση και προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ειδικότερα, ο μηχανικός περιβάλλοντος ενημερώνει και ευαισθητοποιεί τους αρμόδιους φορείς για περιβαλλοντικά θέματα, συλλέγει στοιχεία, εκπονεί μελέτες και τις παρουσιάζει σε εμπλεκόμενους φορείς, σχεδιάζει, εφαρμόζει και ελέγχει προγράμματα για την προστασία και τη διαχείριση του περιβάλλοντος.
Περιβαλλοντολόγος
Ο περιβαλλοντολόγος μελετάει τα προβλήματα του περιβάλλοντος αναζητώντας τρόπους για αποτελεσματική αντιμετώπιση τους. Ερμηνεύει τα τεχνολογικά, κοινωνικά, ηθικά και διαχειριστικά προβλήματα του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και συμβάλλει στη λύση τους λαμβάνοντας υπόψη του την πολυμέρεια και συνολικότητά τους.
Ειδικότερα, ο περιβαλλοντολόγος μελετά τις σχέσεις οργανικής και ανόργανης ύλης, τις σχέσεις μεταξύ των έμβιων όντων και των οικοσυστημάτων καθώς και τις σχέσεις του φυσικού περιβάλλοντος με την ανθρώπινη κοινωνία.
Τεχνικός βιολογικής - οικολογικής γεωργίας
Ο τεχνικός βιολογικής γεωργίας διαθέτει εξειδικευμένες γνώσεις και ικανότητες ώστε να μπορεί να παράγει βιολογικά προϊόντα σύμφωνα με τις αρχές των μεθόδων της βιολογικής γεωργίας. Στόχος της ειδικότητας αυτής είναι η παραγωγή προϊόντων φιλικών στο φυσικό περιβάλλον και τον άνθρωπο. Ο τεχνικός βιολογικής γεωργίας έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει καθαρές τεχνολογίες για νέες δυναμικές καλλιέργειες με σκοπό την αντικατάσταση και συμπλήρωση αναγκαίων γεωργικών προϊόντων τα οποία σε πολλές περιπτώσεις εισάγονται από ξένες χώρες. Επίσης ο τεχνικός βιολογικής γεωργίας μπορεί να καταστρώνει καλλιεργητικό σχέδιο για τη μετάβαση της συμβατικής καλλιέργειας σε βιολογική.
Τεχνολόγος ενέργειας
Ο τεχνολόγος ενέργειας μπορεί να ασχοληθεί επαγγελματικά:

• Με όλα τα αντικείμενα της ενεργειακής τεχνολογίας και ειδικότερα με τα αντικείμενα της ενεργειακής μηχανολογίας και της ενεργειακής ηλεκτρολογίας στα οποία περιλαμβάνεται η διαχείριση, η ορθολογική χρήση ενέργειας και οι τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
• Με τη σχεδίαση, μελέτη, κατασκευή, λειτουργία, επίβλεψη, συντήρηση, και επισκευή του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων όλων των ενεργειακών συστημάτων.
• Με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης στους τομείς της ενέργειας.

Σπουδές - κατάρτιση
Η άσκηση πράσινων επαγγελμάτων, όπως και για τα υπόλοιπα επαγγέλματα, δεν απαιτεί κάποιο συγκεκριμένο μορφωτικό επίπεδο. Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) (Παράρτημα 2), τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) (Παράρτημα 3), τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) και τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (ΤΕΕ) παρέχουν πλήθος πράσινων ειδικοτήτων. Με την ολοκλήρωση των σπουδών τους οι πτυχιούχοι ανωτάτων/ανωτέρων σχολών μπορούν ακόμη να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών για να αποκτήσουν εξειδίκευση σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και αειφορικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, το τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου προσφέρει στους πτυχιούχους μηχανικούς τη δυνατότητα παρακολούθησης μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών με τίτλο «Περιβάλλον και Ανάπτυξη», τα τμήματα Φυσικής και Βιολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών προσφέρουν τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών «Φυσική Περιβάλλοντος» και «Οικολογία», το τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης προσφέρει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών «Περιβαλλοντική Γεωτεχνολογία: Τεχνολογίες για την Αξιοποίηση και Διαχείριση του Γεωλογικού Περιβάλλοντος» κ.τ.λ.