Νηστεία: ευκαιρία ή παγίδα;

Με αφορμή την περίοδο της Σαρακοστής,

σάς παρουσιάζουμε τα υπέρ και τα κατά της νηστείας, καθώς και μερικές συμβουλές που θα μας βοηθήσουν, ώστε να τη διαχειριστούμε καλύτερα. Επίσης, προτείνουμε 5 νηστίσιμες τροφές, δημοφιλείς για τη διατροφική τους αξία.

Είτε γίνεται για θρησκευτικούς λόγους είτε για λόγους σωστής διατροφής, η νηστεία μάς δίνει την ευκαιρία να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες. Η αποχή από το κρέας και τα προϊόντα ζωικής προέλευσης μπορεί -υπό προϋποθέσεις- να προσφέρει πολλά οφέλη στην υγεία μας, ωστόσο μπορεί να κρύβει και ορισμένους κινδύνους. 
ΤΑ ΣΥΝ

Ευκαιρία για αποτοξίνωση. Η νηστεία ενισχύει τους μηχανισμούς φυσικής αποτοξίνωσης του οργανισμού μας. Οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μας επιτρέπουν να απαλλαγούμε από τις συσσωρευμένες τοξίνες, που επιβαρύνουν τόσο τη σωματική όσο και την πνευματική μας υγεία.
Φιλική για την καρδιά. Η ποιοτική αλλαγή στα λιπαρά που προσλαμβάνουμε (λιγότερα κορεσμένα, περισσότερα ακόρεστα) δυναμώνει την καρδιά μας. Τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα πέφτουν, ενώ η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης γίνεται ευκολότερη. 
Σύμμαχος για το έντερο. Η άφθονη κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες, όπως τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά και τα φρούτα ευνοεί τη λειτουργία του εντέρου, που, ως γνωστόν, θεωρείται ο δεύτερος εγκέφαλος του οργανισμού. 
Φύλακας της νεότητας. Η αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών, όπως η βιταμίνη Ε, προστατεύει τον οργανισμό από την επίδραση των βλαβερών ελεύθερων ριζών, οι οποίες ευθύνονται για την καταστροφή των κυττάρων.
ΤΑ ΠΛΗΝ
Απειλεί τη σιλουέτα μας. Η πλειονότητα όσων νηστεύουν, βλέπει τη ζυγαριά να …τραβά την ανηφόρα. Τα νηστίσιμα γεύματα δεν δημιουργούν κορεσμό για πολλή ώρα, με αποτέλεσμα να καταφεύγουμε σε τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες (π.χ. ψωμί). 
Μας στερεί θρεπτικές ουσίες. Η νηστεία μάς στερεί πολύτιμα θρεπτικά συστατικά, όπως: 
* Πρωτεΐνες: Υπεύθυνες για την ομαλή ανάπτυξη και διατήρηση του μυϊκού ιστού.
Λύση: Πρωτεΐνες υψηλής αξίας, που πλησιάζουν εκείνες του κρέατος, προσφέρουν τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα θαλασσινά, η σόγια, το ρύζι, τα μανιτάρια, καθώς και το σουσάμι και τα προϊόντα του (χαλβάς, ταχίνι). Υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη δίνει και ο συνδυασμός οσπρίων με ρύζι (φακόρυζο, ρεβιθόρυζο).
* Ασβέστιο: Απαραίτητο στοιχείο για τη διατήρηση της υγείας των οστών.
Λύση: Ικανοποιητικές ποσότητες ασβεστίου μπορούμε να πάρουμε από το γάλα σόγιας, τα αμύγδαλα, το σουσάμι, το ταχίνι και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο).
* Σίδηρος - Βιταμίνη Β12: Ο σίδηρος ενισχύει τις λειτουργίες των κυττάρων και την παροχή οξυγόνου σε αυτά, ενώ η βιταμίνη Β12 συμβάλλει στην ομαλή παραγωγή και ανάπτυξη των ερυθροκυττάρων. Η μειωμένη πρόσληψή τους οδηγεί στην ανάπτυξη αναιμίας.
Λύση: Δύο φορές την εβδομάδα εντάσσουμε στη διατροφή μας τα θαλασσινά, τα οποία αποτελούν μία από τις πιο πλούσιες πηγές σιδήρου και βιταμίνης Β12. Εναλλακτικά, συνοδεύουμε τα γεύματα οσπρίων ή πράσινων λαχανικών με βιταμίνη C (λεμόνι, πορτοκάλι), που αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου.  
Ομάδες υψηλού κινδύνου
Με τη νηστεία προσεκτικοί πρέπει να είναι οι έφηβοι και οι ηλικιωμένοι, οι αθλητές, οι εγκυμονούσες και οι θηλάζουσες, οι γυναίκες με ιστορικό οστεοπενίας ή οστεοπόρωσης, οι άνθρωποι που υποφέρουν από γαστρεντερικές διαταραχές (δυσανεξίες), καθώς και όσοι έχουν ιστορικό αναιμίας ή ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή για κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. 
Νηστεύουμε αλλά προσέχουμε...
1. Την κατανάλωση των θερμίδων

Ελέγχουμε την ποσότητα του ελαιόλαδου που χρησιμοποιούμε. Αρκούν 1-2 κουταλιές της σούπας ανά μερίδα ή ανά σαλάτα. Να θυμόμαστε ότι 1 κουταλιά δίνει 135 θερμίδες.

Προτιμάμε προϊόντα ολικής άλεσης, όσπρια και λαδερά, που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και προκαλούν ευκολότερο κορεσμό.

Καταναλώνουμε τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες, διότι περιορίζουν τις αυξομειώσεις του σακχάρου στο αίμα, που μας κάνουν να πεινάμε γρηγορότερα.

Τρώμε μικρές ποσότητες χαλβά, γιατί δίνει αρκετές θερμίδες. Μία λεπτή φέτα (~60 γρ.) έχει περίπου 300 θερμίδες. Καλό είναι να αποφεύγουμε και τις προσμείξεις του με άλλα συστατικά, όπως η σοκολάτα και οι ξηροί καρποί, που προσθέτουν επιπλέον θερμίδες.

Προτιμάμε τους ανάλατους ξηρούς καρπούς από τους αλατισμένους.

Καταναλώνουμε ολόκληρα τα φρούτα (μαζί με τις ίνες τους) αντί να πίνουμε συσκευασμένους χυμούς, που έχουν πολλή ζάχαρη.

2. Την αύξηση της χοληστερίνης
Επειδή τα θαλασσινά είναι πλούσια σε χοληστερίνη, συστήνεται να μην καταναλώνονται συχνά και σε μεγάλες ποσότητες από ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα λιπίδια στο αίμα τους. Το καλό είναι ότι δεν μας επιβαρύνουν πολύ, επειδή δεν συνοδεύονται από κορεσμένα λιπαρά.

Θαλασσινά (100 γρ.)                                                Χοληστερίνη
Ψητά καλαμαράκια                                       260 mg
Βρασμένες σουπιές                                     224 mg
Βρασμένες γαρίδες                                      189 mg
Βρασμένο χταπόδι                                       96 mg
3. Την υπερβολική πρόσληψη αλατιού
Τα θαλασσινά, οι ελιές, το ψωμί και τα τουρσιά είναι πλούσια σε νάτριο (αλάτι), γι’ αυτό η κατανάλωσή τους πρέπει να γίνεται με μέτρο από όλους και ειδικά από όσους υποφέρουν από υπέρταση. Για τις ελιές, που διατηρούνται σε άλμη, πρέπει να θυμόμαστε ότι όσο καλά κι αν τις πλύνουμε, πάντα απορροφούν ορισμένη ποσότητα αλατιού. Επίσης, είναι σκόπιμο είναι να περιορίσουμε το αλάτι και κατά το μαγείρεμα.
Το top 5 της Σαρακοστής
Σουσάμι: Πρόκειται για τροφή πλούσια σε φυτική πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, βιταμίνες (Β1, Β2, νιασίνη), ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, μαγνήσιο), φυτικές ίνες και «καλά» λιπαρά οξέα, που βελτιώνει την καρδιαγγειακή και πεπτική λειτουργία, ενώ ενισχύει την υγεία των οστών και του νευρικού συστήματος.
Θερμιδική αξία: 50 γρ. (2 κουταλιές της σούπας) ταχίνι αποδίδουν 250 θερμίδες.
Θαλασσινά: Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και φτωχά σε λιπαρά, από τα οποία τα περισσότερα είναι τα «καλά» ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα, που βοηθούν στην υγεία του εγκεφάλου, των ματιών και του δέρματος. Επίσης, αποτελούν πολύ καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, που είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του μεταβολισμού, του νευρικού και αγγειακού συστήματος, ενώ περιέχουν σε σημαντικές ποσότητες φωσφόρου, ιωδίου, μαγνησίου, σιδήρου, χαλκού και ψευδαργύρου.
Θερμιδική αξία:

100 γρ. ψητού καλαμαριού μάς παρέχουν 100 θερμίδες.

100 γρ. βρασμένες σουπιές δίνουν 158 θερμίδες.

100 γρ. βρασμένες γαρίδες έχουν 99 θερμίδες.

100 γρ. βρασμένο χταπόδι αποδίδουν 164 θερμίδες.

Ελιές: Πλούσιες σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φαινόλες αποτελούν σύμμαχο για την καρδιά. Η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη Ε προστατεύει από την πρόωρη γήρανση των κυττάρων και παράλληλα ενισχύει την ανάπτυξη των οστών και του εγκεφάλου κατά την παιδική ηλικία.
Θερμιδική αξία: 5 ελιές μάς παρέχουν 48 θερμίδες, που ισοδυναμούν με 1 κουταλάκι λάδι.
Μαυρομάτικα φασόλια: Φτωχά σε θερμίδες και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά συστήνονται σε περιόδους νηστείας. Μία κούπα μαυρομάτικα φασόλια καλύπτει το 45% των ημερήσιων αναγκών μας σε φυτικές ίνες και το 58% σε φυλλικό οξύ. Όπως και τα υπόλοιπα όσπρια, μειώνουν την «κακή» χοληστερίνη και συμβάλλουν στη ρύθμιση του σακχάρου.
Θερμιδική αξία: Μία κούπα βρασμένα μαυρομάτικα φασόλια (~170 γρ.) αποδίδουν 227 θερμίδες.
Τουρσιά: Αποτελούν πηγή σιδήρου και καλίου.
Θερμιδική αξία: 100 γρ. τουρσί δίνουν 120 θερμίδες.
Νηστίσιμες προτάσεις για όλες τις ώρες

Για πρωινό
1 ποτήρι φυτικό γάλα (σόγιας)
Κουλούρι με σουσάμι
2 παξιμάδια ή κριτσίνια ολικής αλέσεως με ένα μέτριο κομμάτι φυτικό τυρί.
Για σνακ
1 χούφτα ανάλατους ξηρούς καρπούς (5-6 αμύγδαλα ή καρύδια)
Αποξηραμένα φρούτα (4-5 δαμάσκηνα ή σύκα)
Παστέλι
Για κυρίως γεύματα
Σαλάτες πράσινες με ψητά ή βραστά θαλασσινά και σουσάμι
Μαυρομάτικα φασόλια με χόρτα
Σουπιές με σπανάκι
Χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι
Ριζότο με θαλασσινά
Ριζότο με μανιτάρια και λαχανικά
Ντολμαδάκια γιαλαντζί

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ τον κ. ΧΑΡΗ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΗ, κλινικό διαιτολόγο - διατροφολόγο, Διευθυντή επιστημονικής ομάδας και διατροφικού portal «Νέα Διατροφής».

Βάσω Παπασούλη

Vita.gr