Πέντε ιδέες για τη νέα Θεσσαλονίκη

http://www.ethnos.gr

Εντυπωσιακές μνημειακές κατασκευές-σύμβολα, που φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν τον Λευκό Πύργο ως «τοπόσημο» της Θεσσαλονίκης, αλλά και μετατροπές αναξιοποίητων ελεύθερων χώρων στο κέντρο της πόλης σε σημεία αναφοράς προτείνουν οι μελετητές που διακρίθηκαν στον σχετικό διαγωνισμό του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Οι πέντε πρώτες από τις 17 μελέτες που διακρίθηκαν μετά την αξιολόγησή τους από την κριτική επιτροπή του διαγωνισμού «δημιουργία και ανάκτηση κοινόχρηστων χώρων και κοινωφελών χώρων και ανάδειξη χώρων Τοπόσημου στην αστική περιοχή του Δήμου Θεσσαλονίκης», μοιράστηκαν τα πέντε ισότιμα βραβεία.

1. ΤΟ ΚΟΧΥΛΙ «ΞΕΝΟΦΟΡΑ» Στη μέση της νέας παραλίας εκφράζει την πολυσυλλεκτικότητα Η Θεσσαλονίκη «Ξενοφόρα» (αυτή που φέρνει ξένους) έχει αφομοιώσει τα τελευταία 100 χρόνια πρόσφυγες, μετανάστες, βίωσε αλλαγές και μεταμορφώσεις.
Γοητεύει και μπορεί να επενδύσει στο μέλλον ως οιονεί υποδοχέας - χωνευτήρι πολιτισμών, τόπος ζύμωσης, διάθεσης αγαθών, ικανή να διαδραματίσει ρόλο στο διεθνές περιβάλλον.

Χώρος πρασίνου στη γειτονιά μας

Με αυτό το σκεπτικό, οι αρχιτέκτονες μηχανικοί Μ. Καλτσά και Κ. Παπαχριστόπουλος και οι συνεργάτες τους προτείνουν ένα εμβληματικό δημόσιο κτίριο, στη μέση της νέας παραλίας, με τη μορφή κοχυλιού, που συλλέγει στοιχεία από το περιβάλλον και ενσωματώνει μόνιμα στη δομή του.
Οι μελετητές προτείνουν την πολυσυλλεκτικότητα ως κυρίαρχο στοιχείο της ταυτότητας της Θεσσαλονίκης και εμπνεύστηκαν τη συγκεκριμένη μορφή του μνημείου από τη σπείρα, το αρχαίο και ισχυρό σύμβολο του ελληνικού κόσμου, προσφιλές στα Βαλκάνια, που συνδέεται με θετικούς συμβολισμούς, ζωτική δύναμη, ανάπτυξη, αλλαγές, κύκλους ζωής, συνέχεια.

Μνημείο που αιωρείται στη θάλασσα

2. ΑΣΤΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ Χώρος πρασίνου στη γειτονιά μας
Οι αρχιτεκτόνισσες Ε. Καρυάτη, Δ. Μαυρίδου εντόπισαν ένα κενό οικόπεδο στη συμβολή των οδών Αγίας Σοφίας και Ολυμπιάδος. Προτείνουν τη διαμόρφωση αυτού του «αστικού δωματίου» ως ενός χώρου για τη γειτονιά. Τοποθετούν σ' αυτόν έναν χώρο πρασίνου, καθιστικά, χώρο υπαίθριο προβολών, στεγασμένο δημοτικό αναψυκτήριο και βιβλιοθήκη, ενσωματώνοντας τα αρχαιολογικά ευρήματα στο σύνολο.
3. ΥΔΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ Μνημείο που αιωρείται στη θάλασσα
Ενα σύστημα οριζόντιων και κατακόρυφων δομών, που επικάθεται στη θάλασσα, αλλά δίνει και την εντύπωση πως αιωρείται πάνω σ' αυτήν, προτείνουν οι μελετήτριες Ι. Επιτρόπου, Ε. Καραγκιοζίδου, Π. Στεφανάτου, Δ. Τσακουμάκη.

Μια ανάσα στον αστικό ιστό

Το εντυπωσιακό τοπόσημο προτείνεται να στηθεί στην παλιά παραλία της πόλης, στην περιοχή μεταξύ της πλατείας Ελευθερίας και του πρώτου προβλήτα του λιμανιού, ως απόληξη μιας ιστορικής περιοχής της πόλης.
Το μνημείο απαρτίζεται από δύο σχεδιαστικές ενότητες: η πρώτη είναι ένα σύστημα αποβαθρών, με εξάρσεις και βυθίσματα, και αποτελεί μια ήπια χειρονομία στη γραμμή του ορίζοντα και μια βάση άρθρωσης για τη δεύτερη ενότητα. Αυτή είναι οι κατακόρυφες δομές, τοποθετημένες κάθετα, σε χαράξεις που λειτουργούν σκηνογραφικά η μία προς την άλλη.
Σύμφωνα με τις μελετήτριες, η κατασκευή επαναπροσδιορίζει το σκληρό όριο πόλης - Θερμαϊκού. Στη μορφή του είναι αποτυπωμένο ένα στιγμιότυπο στον χώρο και στον χρόνο, ένα υδατογράφημα που εκφράζει τη δυναμική του τοπίου που το περιβάλλει.
4. ΔΙΑΤΡΗΤΗ ΚΑΡΤΑ Μια ανάσα στον αστικό ιστό
Ακτιστα οικόπεδα, παιδικές χαρές, χώροι πρασίνου και μικρές ακατανόητες πλατείες εναλλάσσονται σε μια κατακερματισμένη διαδρομή εντός του αστικού ιστού, στην πυκνοκατοικημένη περιοχή της συμβολής της Μ. Μότσαρη με την Κ. Καραμανλή.
Οι αρχιτέκτονες μηχανικοί Π. Βασιλειάδης και Β. Καράογλου είδαν την περιοχή αυτή ως ενιαία χωρική μονάδα και επιχειρούν τη μετατροπή της σε έναν χώρο με πολυδιάστατο χαρακτήρα, ικανό να καλύψει τις μεταβαλλόμενες κατά τη διάρκεια του χρόνου ανάγκες ενός ευρέως φάσματος χρηστών στους οποίους απευθύνεται.
Χρησιμοποιώντας ένα αμάλγαμα υλικών, υφών, χρωμάτων και ήχων, οι μελετητές θέλουν να δημιουργήσουν μια αστική μορφή ικανή να συμπυκνώσει το σύνολο των κοινωνικών και χωρικών όρων που περικλείει η έννοια της «γειτονιάς».
Για την επεξεργασία των δεδομένων της πρότασης χρησιμοποιούν τη μορφή της «διάτρητης κάρτας» με τρόπο ανάλογο προς τις μηχανές ύφανσης.
5. ΒΕΡΑΝΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Ζωή στην πλατεία Αγίου Δημητρίου
Η πλατεία Αγίου Δημητρίου είναι ένας δημόσιος χώρος που αδρανεί. Ουσιαστικά είναι ένα πλάτωμα στο σημείο όπου η οδός Κασσάνδρου γίνεται «πλατεία», από όπου «βλέπει» τον Ναό Αγίου Δημητρίου και την υπόλοιπη πόλη από ψηλά.
Η θέση είναι απόληξη του άξονα της Αριστοτέλους προς Βορρά, «βεράντα» της Ανω Πόλης προς το κέντρο, αστική πλατεία της περιοχής, αλλά και θέση εγκατάστασης ενός τοπόσημου αναφοράς.
Οι μελετητές Μ. Κανταρτζής και Π. Κουγιάνου εντοπίζουν εδώ το σημείο συνύπαρξης της σύγχρονης πόλης με τον ιστορικό χώρο και με βάση αυτή την προσέγγιση προτείνουν την αποκλιμάκωση του ενός χώρου στον άλλο, δηλαδή τη σταδιακή υποχώρηση του χαρακτήρα του ενός όσο πλησιάζει στον όμορό του και αντίστοιχα τη σταδιακή αύξηση της έντασης του όμορου στην προσέγγισή του προς τον πρώτο. Προτείνεται η εγκατάσταση μιας πλακόστρωσης από πλάκες με ψυχρά υλικά κατασκευής, οι οποίες θα διαμορφώνουν το δάπεδο στο κύριο τμήμα της πλατείας και θα μικραίνουν και θα αραιώνουν, καθώς θα προσεγγίζουν στα νότια και ανατολικά τον αρχαιολογικό χώρο και το χαμάμ.