ΙΚΑ: Το καθεστώς για άνδρες - γυναίκες

Διαφορετικές ρυθμίσεις ισχύουν για τους άνδρες και τις γυναίκες που ασφαλίζονται στο ΙΚΑ και θέλουν να βγουν πρόωρα στη σύνταξη.

Ειδικότερα:
1 Για τους άνδρες προβλέπεται πρόωρη «έξοδος» με μειωμένη σύνταξη σε δύο περιπτώσεις: είτε με πάνω από 4.500 ημέρες ασφάλισης είτε με τουλάχιστον 10.000 ημέρες.
Και στις δύο περιπτώσεις η μειωμένη σύνταξη αποδίδεται μετά τα 60 και έως το όριο της πλήρους.

Η διαφοροποίηση είναι στο ποσοστό της μείωσης, αφού στην πρώτη περίπτωση το όριο ηλικίας για την πλήρη σύνταξη είναι το 65ο. Αντιθέτως, για όσους είχαν 10.000 ημέρες μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2010 το όριο για πλήρη σύνταξη είναι το 62ο, για όσους θεμελίωσαν το 2011 το 63ο έτος και ούτω καθεξής.
Για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2013 και μετά, η μείωση υπολογίζεται από το 67ο έτος της ηλικίας.

2 Για τις γυναίκες που θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος το 2010, το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στο 55ο έτος με 4.500 ημέρες ασφάλισης. Η μείωση για την κατηγορία αυτή είναι 0,5% για κάθε μήνα πριν από τη συμπλήρωση του 60ού.
Για όσες θεμελιώνουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2011, η μείωση υπολογίζεται στο 30% με όριο πλήρους σύνταξης το 65ο, ενώ από φέτος το όριο πλήρους πάει στο 67ο.
Αντίθετα, γυναίκες που είχαν συμπληρώσει 10.000 ημέρες ασφάλισης την 31η Δεκεμβρίου 2010 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη στα 55 με μείωση 12% (αφού το όριο για την πλήρη σε αυτήν την περίπτωση είναι τα 57).

3 Για τις μητέρες ανηλίκων η θεμελίωση γίνεται με 5.500 ημέρες ασφάλισης και την ανηλικότητα του τέκνου. Το όριο ηλικίας για την πρόωρη σύνταξη είναι σε άμεση συνάρτηση με τη χρονιά που «κλειδώνει» το συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Να σημειώσουμε εδώ πως για τη λήψη της πρόωρης σύνταξης με το καθεστώς των μητέρων ανηλίκων δεν απαιτούνται 100 ημέρες ασφάλισης ανά έτος τα τελευταία 5 έτη πριν από την υποβολή της αίτησης.
«Κλειδί» το 2010 για το Δημόσιο

Για την πρόωρη «έξοδο» στη σύνταξη των δημοσίων υπαλλήλων προβλέπονται τα εξής:
Οι άνδρες που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2010 μπορούν να αποχωρήσουν στα 60, με τη μείωση να είναι 4,5% ανά έτος για κάθε χρόνο που υπολείπεται των 65. Για όσους θεμελιώσουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2011, το ποσοστό της μείωσης αυξάνεται και διαμορφώνεται στο 6% ανά έτος (δηλαδή 30% την πενταετία). Για τη συμπλήρωση της 25ετίας προσμετρώνται τόσο ο χρόνος του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, ο στρατός, αλλά και για όσους θεμελιώνουν από φέτος και στο εξής οι πλασματικοί χρόνοι τέκνων, σπουδών κλπ.
Για τις γυναίκες η δυνατότητα εξόδου με μειωμένη σύνταξη δίνεται με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης και τη θεμελίωση του σχετικού δικαιώματος. Ετσι μπορεί να συνταξιοδοτηθεί η ασφαλισμένη σε ηλικία 55 ετών εφόσον έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι το τέλος του 2010. Για τις υπαλλήλους που θεμελίωσαν δικαίωμα από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά, το όριο ηλικίας για την έξοδο με πρόωρη σύνταξη αυξάνεται.
Πότε ο ιδιωτικός υπάλληλος δικαιούται αποζημίωση
Για τους ασφαλισμένους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα η επιλογή της μειωμένης συνταξιοδότησης αναιρεί το εκ του νόμου δικαίωμά τους για λήψη του 40% της πλήρους αποζημίωσης στην περίπτωση της εξόδου τους από την εργασία. Αυτό γιατί εάν κάποιος εργαζόμενος επιλέξει το καθεστώς της μειωμένης συνταξιοδότησης, η απόδοση της παροχής αποζημίωσης γίνεται με την προϋπόθεση της ρητής συγκατάθεσης του εργοδότη.
Είναι επομένως εύλογο και στη βάση της περιόδου οικονομικής κρίσης που διανύουμε να μην αποδίδεται συνήθως από τους εργοδότες οικειοθελώς το ποσό της αποζημίωσης κι έτσι να χάνεται το δικαίωμα από τους εργαζομένους που θα εξέλθουν με το καθεστώς της μειωμένης. Αντίθετα, στην περίπτωση που δικαιούται πλήρη σύνταξη ο ασφαλισμένος, ο εργοδότης είναι εκ του νόμου υποχρεωμένος να του χορηγήσει το 40% της πλήρους αποζημίωσης.
Ενδεικτικά αναφέρεται το εξής παράδειγμα: ασφαλισμένος στο ΙΚΑ με 10.000 ημέρες ασφάλισης το 2010 έχει 18 έτη εργασίας στην ίδια επιχείρηση με μεικτό μισθό 1.400 ευρώ. Είναι σήμερα 61 ετών.
Σε περίπτωση που αποχωρήσει αμέσως με μειωμένη σύνταξη και εφόσον δεν υπάρχει συγκατάθεση του εργοδότη, δεν θα λάβει καθόλου αποζημίωση. Εάν αποχωρήσει στα 62 με πλήρη σύνταξη -όριο για το οποίο έχει ήδη θεμελιωμένο δικαίωμα-, τότε θα λάβει ως αποζημίωση το 40% της πλήρους, δηλαδή το 40% των 14 μισθών + 1/6 (για τα δώρα), δηλαδή 9,150 ευρώ.
Με μοντέλο Δημοσίου η έξοδος για ΔΕΚΟ - τράπεζες
Για τους ασφαλισμένους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (ΔΕΚΟ και τράπεζες) ισχύουν προϋποθέσεις παρόμοιες με το δημόσιο όσον αφορά τη δυνατότητα «εξόδου» με πρόωρη σύνταξη. Βασική διαφορά ο τρόπος της θεμελίωσης -αφού σε αντίθεση με το Δημόσιο που αρκεί η 25ετία- σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται η αρχή της αθροιστικής ισχύος και των δύο προϋποθέσεων (χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας).
Ετσι μπορεί κάποιος να θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης για πρόωρη με τη συμπλήρωση των 25 ετών και του αντίστοιχου ορίου.
Ειδικά οι γυναίκες ασφαλισμένες δικαιούνται να αποχωρήσουν με μειωμένη σύνταξη στο έτος που θα ισχύει κατά την ημερομηνία συμπλήρωσης και του 55ου έτους τους. Αντίστοιχα το δικαίωμα για πλήρη θα θεμελιώνεται για το όριο ηλικίας που κάθε φορά ισχύει και κατά συνέπεια με βάση αυτό υπολογίζεται το ποσοστό της μείωσης.
Μείωση και στα κατώτατα όρια
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται από όσους βγουν σε πρόωρη σύνταξη, καθώς κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με δυσάρεστες εκπλήξεις και το τελικό ποσό να είναι σημαντικά μειωμένο.
Συχνά υπάρχει η παρανόηση πως στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης κάποιος λαμβάνει σε κάθε περίπτωση το κατώτατο όριο που προβλέπεται από την νομοθεσία των Ταμείων, χωρίς αυτό να υφίσταται μείωση.
Αυτό δεν ισχύει αφού και έτσι στις περιπτώσεις πρόωρης συνταξιοδότησης η μείωση καταλαμβάνει και το ποσό του κατώτατου ορίου. Δηλαδή το καταβαλλόμενο ποσό μπορεί να πέσει και κάτω από τα 486 ευρώ, που είναι το κατώτερο όριο για όσους δεν αποχωρούν πρόωρα. Μοναδική εξαίρεση στην περίπτωση αυτή είναι η λήψη μειωμένης σύνταξης από γυναίκες που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα ως μητέρες ανηλίκου. Οι συγκεκριμένες ασφαλισμένες λαμβάνουν και στην περίπτωση της πρόωρης σύνταξης το κατώτατο όριο.